İcra Mahkemelerinde Yargılama Usulü
Procedure in the Executive Courts
Gökçe VAROL
İcra mahkemesi, takip hukuku bağlamında ortaya çıkan iş ve uyuşmazlıkları olabildiğince hızlı bir şekilde çözmeyi amaçlar. Bu açıdan icra mahkemelerinin yargılama usulü diğer mahkemelerden farklılık gösterir. Aynı şekilde bu mahkemede görülen davalar ve diğer hukuki yollar da yargılama usulü açısından birbirlerinden farklıdır. İcra mahkemesine başvuru, kural olarak sözlü veya yazılı olarak yapılabilir. Talep veya itirazların sözlü yapılabileceği durumlarda, bu başvurular icra dairesi memurlarınca tutanağa geçirilir (İİK md. 8/1). Bazı hallerde ise başvuru mutlaka yazılı bir şekilde yapılmak durumundadır. Dilekçeler aşamasında ise, basit yargılama usulüne uygun olarak birer tane dava ve cevap dilekçesi verilir ve tahkikat aşamasına geçilir. İcra mahkemesinde basit yargılama usulü uygulanır, sınırlı bir inceleme yapılır ve uyuşmazlık kısa sürede çözüme ulaştırılır. Bu nedenle tahkikat süreci ve bu süreçte delillerin değerlendirilmesi diğer mahkemelerden farklılık gösterir. İcra mahkemesinde asıl kural sınırlı belgeyle inceleme yapılması olsa da bazı hallerde deliller serbestçe değerlendirilir. Yine ispat yükü açısından da belirli hallerde (örneğin istihkak davası) bazı özel ispat kuralları getirilmiştir. İcra mahkemelerinde tahkikat aşamasında her durumda duruşma yapılma zorunluluğu da yoktur. Son olarak, icra mahkemelerinde dosyanın işlemden kaldırılmasının mümkün olup olmayacağı, icra mahkemesi kararlarının kesin hüküm oluşturup oluşturmayacağı sorunu ve hangi durumların icra mahkemeleri için bekletici sorun yapılacağı öğretide tartışmalı olan ve bizim de çalışmamızda incelediğimiz bazı özel durumlardır.
Uyuşmazlık, İcra Mahkemeleri, Yargılama Usulü, Basit Yargılama Usulü, Sınırlı İnceleme.
The execution courts aim to resolve the dispute that arises in terms of execution proceedings as quickly as possible. In this respect, the procedure of the execution courts differs from the other courts. Likewise, the proceedings before this court and other legal remedies are different in terms of the procedure. The application to the execution courts can be made verbally or in writing. In cases where requests or objections can be made orally, these applications are recorded by the officers of the enforcement office. In some cases, the application must be made in writing. At the petitions stage, petition and answer petition is submitted in accordance with the simple procedure and proceeding to the investigation stage. A simple trial procedure is applied in the execution courts, a limited examination is conducted and the dispute is resolved in a short time. Therefore, the investigation process and the evaluation of the evidence in this process differ from other courts. Even though the main rule is to carry out an examination with limited documents in the execution court, in some cases the evidence is freely evaluated. Again, in terms of burden of proof, certain rules of proof have been introduced in certain cases (for example, in the case of remuneration). There is no obligation to hold hearings in all cases during the investigation stage in the execution courts. Finally, the question of whether it is possible to remove the file from the proceedings in the execution courts, whether the decisions of the enforcement court will constitute a definite provision and which situations will be held for execution courts are some special cases that are controversial in the doctrine and are examined in our study.
Dispute, Execution Courts, Trial Procedure, Simple Trial Procedure, Limited Review.
İcra mahkemeleri, uyuşmazlıkları seri bir şekilde çözmek için kurulmuş özel mahkemelerdir. İcra hukukunun temel prensibi, alacaklıların haklarını en kısa zamanda elde etmesi; öte yandan borçlunun ve üçüncü kişilerin menfaatlerine bir zarar gelmemesidir. İşte bu dengenin sağlanması için icra mahkemesinde diğer mahkemelerden farklı olarak, yargılama usulünde birtakım farklılıklar içermektedir.
Bu farklılıklardan biri icra mahkemesinin kural olarak yalnız belirli belgelerle ve sınırlı bir inceleme yapmasıdır. Eğer alacaklının elinde kanunda öngörülen belgeler yoksa (örneğin İİK md. 68 anlamında belgeler), genel mahkemelerde dava açmalıdır. Nitekim takip borçlusu da ispat faaliyetini (karşı veya aksini) aynı türden belgelerle gerçekleştirmek zorundadır. Böylece; alacaklı elinde belirli belgeler varsa ve uyuşmazlığın hızlıca çözümlenmesini istiyorsa icra mahkemesine başvuracaktır. Bununla birlikte, alacaklının elinde bu belgeler yoksa genel mahkemelere başvuru hakkı mevcuttur.
İcra mahkemesi kararlarının kanun yolu denetiminden geçmek veya kanun yoluna hiç başvurmamakla ortaya çıkan kesin hüküm etkisi salt takip prosedürü ile sınırlıdır. Bunun dışındaki hallerde icra mahkemesi kararları şeklen kesinleşmiş olsa da maddi anlamda kesin hüküm etkisine kural olarak sahip değildir. Ne var ki üzerinde tartışmalar bulunmakla birlikte icra mahkemesinin her türlü delili serbestçe değerlendirebildiği iş ve uyuşmazlıkların bir kısmında verilen kararlar maddi anlamda kesin hüküm etkisine sahiptir. Aynı etki icra mahkemesinin genel hükümlere göre yargılama yaptığı haller bakımından da geçerlidir.
