Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Seçim Sistemleri ve Parti İçi Demokrasi: Kısa Bir Analiz

Election Systems and Intra-Party Democracy: A Brief Analysis

Ferhat USLU, Name TURHAN

Günümüzde demokratik sistemlerin tamamına yakını “temsilî demokrasi” niteliğindedir. Adından da anlaşılacağı üzere temsilî demokrasiler, seçmen iradesinin temsilciler ya da milletvekilleri ile aracılığıyla kullanıldığı rejimleri ifade etmektedir. Diğer taraftan demokratik sistemlerin vazgeçilmez unsurları olarak kabul edilen siyasi partiler aynı zamanda temsilî sistemin omurgasını oluşturmaktadır. Son iki yüzyıldan beri tarih sahnesinde boy gösteren siyasi partiler olmadan demokratik sistemden söz edilemez. Seçimlerde kullanılan oyların milletvekili adayları arasında paylaştırılması seçim kanunlarında düzenlenmiştir. Oyların paylaştırılmasına ilişkin kurallar seçim sistemlerini meydana getirmektedir. Bir ülkede benimsenen seçim sistemi, siyasi partilerdeki iç demokrasiyi ya da parti içi demokrasiyi yakından ilgilendirmektedir. Siyasi partilerin demokrasinin kurumsallaşmasında olumlu rol oynayabilmesi için, kendi içinde belirli ölçüde de olsa demokratik ilkeleri benimsemiş olması gerekmektedir.

Siyasi Partiler, Temsilî Sistem, Milletvekili Seçimleri, Seçim Sistemleri, Parti İçi Demokrasi.

Today, almost all democratic systems are of “representative democracy”. As the name implies, representative democracies are not meant to express regimes in which voter will is mediated by representatives or deputies. On the other hand, political parties, which are accepted as indispensable elements of democratic systems, also form the backbone of the representative system. The democratic system cannot be mentioned without the political parties that have been on the stage of history since the last two centuries. The sharing of the votes cast in the elections among the candidates for parliament is regulated by the election laws. Rules regarding the distribution of votes constitute electoral systems. The election system adopted in a country closely concerns internal democracy in political parties or intra-party democracy. In order for political parties to play a positive role in the institutionalization of democracy, they must have adopted democratic principles to a certain extent within themselves.

Political Parties, Representative System, Parliamentary Elections, Election Systems, Intra-Party Democracy.

Genel oy ilkesinin kabulü, seçmen sayısının artması vs. nedenlerle temsili demokrasinin ön plana çıkmasıyla, siyasi parti ve seçim sistemleri kavramları büyük önem kazanmıştır. Siyasi partiler ve seçim sistemleri temsili demokrasinin olmazsa olmazlarını oluşturmaktadır. Ayrıca siyasi partilerin sayıların fazlalaşmasıyla birlikte siyasi katılım da artabilmektedir.1 Bu durum da siyasi partileri demokratik siyasi bilincin sağlanması açısından işlevsel kılmaktadır.

Gerek 1961 Anayasası’nda gerekse de 1982 Anayasası’nda demokratik hayatın vazgeçilmez unsurları olarak nitelendirilen siyasi partilerin, siyasal rejimin demokratik niteliğini sürdürmede itici rol oynayabilmesi için, kendi iç işleyişlerinde belirli ölçülerde demokratik ilkelere riayet etmeleri gerekmektedir. Bu açıdan parti içi demokrasi kavramı büyük önem arz etmektedir.

Seçmen iradesinin yasama organına yansıması, temsilcilerin siyasi partiler arasında paylaştırılmasıyla doğrudan ilgilidir. Seçimlerde kullanılan oyların demokratik ilkelere uygun olarak ve orantılı olarak siyasi partiler arasında paylaştırılması temsili demokratik sistemin zorunlu unsurudur. Bu amacı temin için çok sayıda seçim sistemi ortaya çıkmıştır. Bu seçim sistemleri, ülkedeki siyasal rejimi doğrudan etkilediği gibi sistemlerin kimi dolaylı yansımaları da olabilmektedir. İşte bu dolaylı tesirlerden birisi de parti içi demokrasi üzerinde gözlemlenmektedir. Ülkedeki seçim sistemi dolaylı olarak parlamentoda kadınların temsilini, adayların seçilme yöntemlerini ve temsilcilerin siyasi parti içindeki siyasal davranışlarını etkilemektedir.