Akıllı Sözleşmeler

Smart Contracts

Cemal ARAALAN

Akıllı sözleşmeler, günümüzde özellikle klasik sözleşmeler hukuku açısından konuya bakıldığında, “sözleşme” olmayıp mahiyeti itibariyle merkezi olmayan bir mutabakat neticesinde tarafların sözleşmeye uygulanacak koşulları belirlediği, kendiliğinden uygulanabilir nitelikte olan ve otomatik hale getirilen sözleşmenin taraflarca ifasına yönelik uygulamanın bir zaman damgası ile mühürlendiği dijital nitelikli sözleşmeler olarak tanımlanabilir. Makalenin içeriğinde, genel itibariyle akıllı sözleşmenin kavramsal analizine, blokzincir teknolojisi ile benzeşen yönlerine ve bu bağlamda kısaca blokzincir teknolojisinin ne olduğuna, akıllı sözleşmelerin temel özelliklerine, akıllı sözleşmelerin sektörel açıdan uygulama alanlarına, akıllı sözleşmelere ilişkin dünyada birtakım düzenleme örneklerine ve akıllı sözleşmelerin avantajları ve dezavantajları konusunda birtakım bilgilere yer verilmiştir. Tüm bu açıklamalar neticesinde ise, akıllı sözleşmelerin sözleşmeler hukuku açısından anlaşıldığı şekilde hukuken bir sözleşme olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği ve gelecekte uygulanabilir bir kurum olup olmadığı konusunda genel bir değerlendirme yapılmıştır.

Akıllı Sözleşmeler, Blokzincir, Bitcoin, Eteryum, Hukuki İşlemler, Ağ Güvenliği.

When the subject is taken especially from the classical contracts law perspective today the smart contracts are not “contracts”, but can be defined as digital contracts allowing terms contingent on decentralized consensus that are tamper-proof and typically self-enforcing through automated execution by the parties with a time stamp. Within the context of this Article, the conceptual analysis of the smart contracts, its similarities with the blockchain technology and in this sense briefly what the blockchain technology is, the main characteristics of smart contracts, implementation fields of smart contracts concerning different sectors, examples for its worldwide regulation aspect, its advantages and disadvantages are explained. As a result of all those explanations, a general evaluation is made in the Article on whether the concept of smart contracts can legally be considered as “contracts” under Turkish contracts law or not and whether it is an institution that can be applied in the future or not.

Smart Contracts, Blockchain, Bitcoin, Ethereum, Legal Transactions, Network Security.

I. Giriş

Blokzincir teknolojisinin günümüzde finansal, teknolojik ve hukuki açıdan birçok yeni kavramı beraberinde getirdiği ve yakın geleceğimizde bu kavramların hayatımızı şekillendirebileceği bilinen bir gerçektir. Ancak, teknolojideki hızlı değişime hukuk kurallarının adapte olabilmesi kolay olmamış ve özellikle blokzincir ağı üzerinde çalışan “akıllı sözleşmelere” birçok hukukçu açısından kuşku ile bakılmıştır.

Bu çalışmada, blokzincir teknolojisi genel hatları ile açıklanmakla beraber, bir adım daha ileri gidilerek özellikle blokzincir ağı üzerinde çalışan “akıllı sözleşmeler” konusunda güncel tartışmalara değinilerek bu kurum irdelenmeye çalışılmıştır. Özellikle cevap aranan sorulardan bazıları şunlardır: Akıllı sözleşme nedir? Akıllı sözleşme gerçekten hukuken bir sözleşme anlamına gelir mi? Blokzincir teknolojisi ile benzeşen yönleri nelerdir? Akıllı sözleşmelerin sektörel açıdan uygulama alanları nelerdir? Bu çalışmada tüm bu sorulara yanıt aranarak bazı hususlarda net ve kesin bir cevaba ulaşılamamış ise de en azından bu konuda güncel tartışmalara yer verilmesi bu makalenin kazanımı olarak değerlendirilecektir.

Makalenin ilk bölümünde, öncelikle akıllı sözleşmenin tanımına yer verilerek özellikle gündelik hayat açısından geçmişte gerçekleştirilen bir işlem üzerinden akıllı sözleşme kavramı somutlaştırılmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde ise, akıllı sözleşmelerin temel itibarıyla blokzincir ağında çalışan bir mekanizma olduğu dikkate alınarak blokzincir teknolojisinin ne olduğu ve blokzincir ağlarının türleri açıklanmaya çalışılmıştır. Üçüncü bölümde, “akıllı sözleşme” kurumu ile ilgili daha detaylı açıklamalara yer verilmek suretiyle özellikle örnekler üzerinden ve akıllı sözleşmelerin temel özellikleri üzerinde durularak akıllı sözleşmeler kapsamlı şekilde irdelenmiştir. Dördüncü bölümde, akıllı sözleşmeler konusunda, özellikle dünyada bilinen uygulama örnekleri ve konu ile ilgili birtakım ülkelerde bu husustaki düzenlemeler ilgili bilgi verilmeye çalışılmıştır. Beşinci bölümde, akıllı sözleşmelerin avantajları ve dezavantajları üzerinde durulmuştur. Sonuç kısmında ise, akıllı sözleşmelerin Türk hukuku çerçevesinde gelecekte uygulanabilir bir kurum olup olmadığı konusundaki değerlendirmelere yer verilmiştir.