Avukat Bürolarının Aranması
Search of Law Offices
Uğur ORHAN
Avukat bürolarının aranması CMK md. 130’da özel bir usulde düzenlenmiştir. Bu usul, avukatların şahsına tanınmış bir ayrıcalık olmayıp, avukatlık mesleğinin mahiyetinin doğal bir sonucudur. Avukatla müvekkil arasındaki ilişki güvene dayanmaktadır. Bu ilişkinin korunabilmesi için avukatlar sır saklamakla yükümlü tutulmuştur. Sır saklamakla yükümlü olan ve bağımsız savunmayı temsil eden avukatların bürolarının kolayca aranamaması gerekir. Bu doğrultuda, avukatların bürosu yalnızca mahkeme kararıyla ve Cumhuriyet savcısı ile Baro başkanı veya onu temsil eden avukatın katılımıyla aranabilmektedir. Baro başkanı veya onu temsil eden avukatın itirazı üzerine, elkonulan şeyin avukatla müvekkili arasındaki mesleki ilişkiye ait olup olmadığı hâkim veya mahkeme tarafından tespit edilecektir. Avukatla müvekkil arasındaki mesleki ilişkiye ait olduğu saptanan şeyler derhal avukata iade edilecek ve tutanaklar ortadan kaldırılacaktır.
Avukat Bürolarının Aranması, Avukat Bürosu, Arama, Elkoyma.
Search of law offices is specially regulated under Art. 130 of the Code of Criminal Procedure. This procedure is not a personal privilege granted individually to lawyers, but a corollary of attorneyship profession’s nature. Lawyer-client relationship depends on trust. In order to protect this relationship, lawyers are under a confidentiality obligation. Lawyers’ offices should not be searched easily, as lawyers are under such confidentiality obligation, and represent independent defense. In this respect, law offices may only be searched depending on a court decision, and with the participation of a prosecutor as well as the president of bar association or an attorney representing the president. Should the president of bar association or his/her representative raise an objection to a seizure, whether or not the seized thing concerns a professional relationship between the lawyer and his/her client, must be determined through a judge or court decision. The things that are determined to concern such relations shall be immediately returned to the lawyer, and the records regarding its seizure shall be destroyed.
Search of Law Offices, Law Office, Search, Seizure.
Giriş
Koruma tedbirleri, ceza muhakemesinin gecikmeksizin yapılabilmesini, uyuşmazlığın konusunu oluşturan somut olaya uygun bir karar verilebilmesini ve verilen kararın uygulanabilmesini sağlamaya yönelik tedbirlerdir.1 Bu tedbirler, hüküm verilmeden önce temel haklara ve özgürlüklere müdahaleyi gerektiren yasal çarelerdir.2 Bu bağlamda, bütün koruma tedbirlerinin: (i) yasa ile düzenlenmiş olması, (ii) şüphelerin belli bir yoğunlukta olması, (iii) henüz hüküm verilmeden önce temel bir hakkı sınırlaması, (iv) geçici olması, (v) muhakemenin yapılabilmesini sağlamak ve/veya verilecek kararın kâğıt üzerinde kalmasını önlemek ve/veya delil elde etmek veya koruma altına almak amacının bulunması, (vi) gecikmede sakınca bulunması, (vii) kural olarak hâkim kararı, gecikmede sakınca bulunan hâllerde ise Cumhuriyet savcısının emrinin bulunması ve nihayet (viii) oranlılık (ölçülülük) ilkesine uygun olması gerekir.3 Birer koruma tedbiri olarak “arama” ve çoğunlukla aramayı takip eden ve aslında aynı madalyonun diğer yüzü olan “elkoyma” tedbirinin de bu şartları taşıması gerekmektedir.4
Avukat bürolarının aranması, aramaya ilişkin genel düzenlemelerden farklı olarak, Ceza Muhakemesi Kanununun 130’uncu maddesinde düzenlenmiştir. Avukat bürolarının aranmasına ilişkin düzenlemelerin, genel arama düzenlemelerine nazaran daha sıkı koşullara bağlandığını söylemek mümkündür. Bunun temel nedeni, avukat bürolarını güvence altına alarak, savunma hakkını korumaktır. Avukat bürolarında yapılan aramalarda, savunmaya ilişkin belgelerin bulunması ihtimali yüksektir. Avukat ile müvekkil arasındaki ilişkinin tam bir gizlilik içinde yürütülmesi, avukatın meslekî sırlarının korunması için gereklidir. Bu gizlilik savunma hakkının zedelenmemesine hizmet eder. Nitekim, avukat bürolarında arama, elkoyma ve postada elkoyma kenar başlıklı CMK m. 130’un gerekçesinde,5 maddenin, avukat bürolarında arama, elkoyma ve avukatlarla ilişkili postada yapılacak belgelere elkoymayla ilgili ve suç nedeniyle yapılacak işlemleri farklı usullere ve özel hükümlere bağladığı belirtilmiştir. Bunun sebepleri ise savunma hakkını “sağlam tutmak”, avukat müvekkil gizliliğini sağlamak ve avukatın mesleki sırlarının korunması olarak sıralanmıştır.
I. Avukatlık Mesleği
Avukat bürolarının neden ayrı bir arama usulüne tabi tutulduğunu anlayabilmek için, avukatlık mesleğinin mahiyetinin ve avukatın yükümlülüklerinin ortaya konulması gerekir. Nitekim, avukat büroları bakımından ayrı ve güvenceli bir usulün öngörülmesi, avukatların şahsından değil; mesleğin mahiyetinden ve avukatın yükümlülüklerinden kaynaklanır.6
