Tahsil Cirosu ve Gizli Tahsil Cirosunda Kişisel Def’ilerin İleri Sürülebilmesi

Assertion of Personal Claims Against Holders in Endorsement for Collection and Hidden - Endorsement for Collection

İbrahim Uğur SATICI

Kıymetli evrakı devralan hamil, borçlunun bile bile zararına hareket etmedikçe borçlu tarafından kendisine karşı devredenle arasında doğan kişisel def’iler ileri sürülemez. Meğer ki bu tahsil cirosuyla yetkilendirilmiş bir hamil olsun. Eğer tahsil cirosuyla bir üçüncü kişi alacağı tahsil etmek amacıyla yetkilendirilmiş ise yetkilendirilen bu kişi tahsil için tüm yetkilere sahiptir. Ayrıca senedi devredenin özel bir temsilcisi konumundadır. Özel temsilci konumundaki bu hamil, senetten doğan hakları koruyucu işlemleri yapabilmektedir. Devredenin menfaati uğruna da hareket etmesi nedeniyle borçlu tarafından kendisine karşı kişisel def’i ileri sürülebilmesine TTK. izin vermiştir. Tahsil cirosu TTK’da tanım ve devredilen yetkiler adı altında ele alınmakla yetinilmişken diğer konular Yargıtay içtihatları ve Doktrindeki görüşlerle geliştirilmiştir. Aynı şekilde tahsil cirosunun önemli bir türü olan gizli tahsil cirosu da Yargıtay içtihatları ve Doktrindeki görüşe bağlı kılınarak geliştirilmiştir.

Ciro, Gizli Tahsil Cirosu, Kişisel Def’i, Tahsil Cirosu, Temsil.

Holder of a financial instrument, on the condition that he does not act knowingly, can not be held responsible by the deptor for the claims arising from the transactions between the deptor and previous holders. But this rule does not apply to the . A 3 party who is warranted to collect the debt with the endorsement for collection, posesses the power to use all the rights to collect the debt. With endorsement for collection he is a special representative of the endorser. This collector-holder can act in order to protect the rights deriving from the financial instrument. Turkish Trade Law (TTL) allows deptors to claim their rights arising from their transactions with previous holder, against this collector-holder because he is a representative of the previous holder. TTL regulates endorsement for collection under the title of ‘definition and transfer of rights’, all the other areas are developed by the Supreme Court decisions and writings of scholars. Hidden- endorsement for collection which is a class of endorsement for collection is also developed with the court decisions and writings of scholars.

Endorsement, Endorsement for Collection, Personal Claims, Hidden- Endorsement for Collection, Representation.

Giriş

İnsanlar birbirleriyle yapmış oldukları alışverişlerde borçlarını kıymetli evrak yoluyla ödemeyi parayla ödemeye tercih etmektedir. Bunun nedeni alacağın hızlı devrolunması, kıymetli evrakın para gibi yer kaplamaması ve taşınabilir olması şeklinde sayılabilir.

Kıymetli evraklar, devrolunmakla birlikte içermiş oldukları haklar da devrolunmaktadır. Devir işlemleriyse ciro yoluyla sağlanmaktadır. Ciro işlemiyle birlikte veya hemen sonrasında zilyetliğin devriyle birlikte senedin içermiş olduğu alacak, kıymetli evrakla devralana geçmektedir. Fakat senedin içermiş olduğu hak dışındaki alacaklar, ciro sonucunda devralana geçemez. Bu nedenle borçlunun, kıymetli evrakı devreden alacaklıya karşı haiz olduğu def’ileri devralan hamile karşı ileri sürebilmesi piyasa güvenliği ilkesini zedelemektedir. Bu yüzden TTK. kişisel def’ilerin ileri sürülmesini üçüncü kişi devralan hamili koruyacak biçimde düzenlemiştir. Üçüncü kişi borçlunun yani senedi düzenleyenin bile bile zararına hareket ettiği borçlu tarafından ileri sürülür ve bu durum tespit edilirse borçlu, üçüncü kişiye karşı def’i ileri sürerek ödeme yapmaktan kaçınabilir. Bahsi geçen ciro temlik cirosu olmakla birlikte bir başka ciro türü ise tahsil cirosudur. Bazen alacaklı senedi bizzat tahsil etmek istemeyip senedi bir başkasının tahsil etmesini isteyebilmektedir. Bu durumda senede tahsil için olduğuna yönelik “tahsil içindir” şeklinde veya benzer şekilde ibare koyarak yapılmış cironun tahsil cirosu olduğunu gösterebilir. Tahsil cirosu temsilin özel yetkisi gibi devralanın, alacağı tahsil etmek amacıyla devredeni temsil ettiği özel türdür. Senedi devralan alacağı tahsil etmek amacıyla borçluya başvurmaktadır. Borçlu devralanın, devreden adına ve hesabına hareket ettiğini bilmesi nedeniyle devredene karşı ileri sürebileceği kişisel def’ileri tahsil cirosuyla devralan hamile karşı da ileri sürebilmektedir.

Tahsil cirosunun bir diğer türü gizli tahsil cirosudur. Söz konusu ciro aslında inançlı işlemin bir görünüm şeklidir. Uygulamada da en çok bankalara devredilerek yapılmaktadır. Borçlunun devreden alacaklıya karşı kişisel def’iyi haiz olması durumunda bu yola alacaklılar tarafından başvurulmaktadır. Böylece alacaklı devrettiği üçüncü kişi hamille arasındaki tahsil cirosu ilişkisini gizleyerek üçüncü kişinin borçludan alacağı tahsil etmesini sağlamaktadır. Meğerki borçlu aradaki ilişkinin gizli tahsil cirosuyla doğduğunu ispatlayabilmiş olsun. Tahsil ve gizli tahsil cirosunda kişisel def’ilerin ileri sürülmesini incelemiş olduğumuz makalemizde ilk başta tahsil cirosu tanımı, hamile devredilen yetkileri, devralan hamilin sorumluluğu ve tahsil cirosunun sona ermesini ele aldık. Bir sonraki başlıkta ise tahsil cirosunu türlerine ayırarak devralana karşı kişisel def’ilerin ileri sürülmesini ve faktoring şirketlerinde ki durumu da inceleyerek sonuç bölümüyle makalemizi tamamladık.