Kaçak Mallara İlişkin Muhafaza Görevini Kötüye Kullanma Suçu

The Crime of Misuse of Duty to Protect of Smuggled Goods

Recep KAHRAMAN

Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu kapsamında kaçak eşya olarak nitelendirilen mallara, ilgili idare tarafından elkoyma işlemi yapılmaktadır. Elkonulduktan sonra imha edilmek amacıyla kamu görevlisi olan veya olmayan kişilere devredilmektedir. Bu kişilerin malı imha etmeyerek, malı gizlemesi, kaçırması vb. eylemlerinden doğan sorumlulukları, görevlinin sıfatına, görevin niteliğine ve suçla korunan hukuksal yarara göre değişmektedir. İmha görevlileri tarafından mal üzerinde muhafaza amacı dışında tasarrufta bulunulması eylemi, kaçakçılık suçu, zimmet suçu ya da muhafaza görevini kötüye kullanma suçunun unsurlarıyla benzerlik taşımaktadır. Kaçakçılık suçunun oluşması için kaçak malın, ticari amaçla ülke içerisinde taşınması, depolanması, satılması, satın alınması vb. eylemlerin gerçekleştirilmesi gerekir. Kamu görevlisi olan failin, görevi nedeniyle kendisine teslim edilen ya da korumak ve gözetmekle yükümlü olduğu malı zimmetine geçirmesi halinde zimmet suçu oluşmaktadır. Elkonulan mala ilişkin olarak resmen muhafaza yükümlülüğü olan ve kamu görevlisi olmayan failin, muhafaza yükümlülüğüne aykırı hareket etmesi halinde muhafaza görevini kötüye kullanma suçu oluşmaktadır.

Kaçak Mal, İmha, Kaçakçılık, Zimmet, Muhafaza Görevi.

Within the scope of the Anti-Smuggling Law, the seizure process is carried out by the relevant administration for goods that are considered as illegal goods. It is then handed over to the officers for destruction. They may be public officials or private persons. The responsibilities of these persons arising from the acts of not destroying, hiding and kidnapping the goods vary according to the title of the officer, the nature of the duty and the legal benefit protected by the crime. Officers are saved on the property, except for the purpose of protection. This situation is similar to the material elements of the smuggling, embezzlement or crime of misuse of duty to protect. In order to create a smuggling, illegal goods must be transported, stored, sold and purchased in the country for commercial purposes. If the public official embezzles the goods that he is obliged to protect due to his duty, embezzlement occurs. In the event that the offender, who is officially obliged to protection and who is not a public official, acts in contradiction with the obligation of protection, there is a crime of misuse of duty to protect.

Smuggled Goods, Disposal, Smuggling, Embezzlement, Duty to Protect.

Giriş

5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu kapsamında kaçak eşya olarak nitelendirilen mallara, kamu idaresi elkoyma işlemini gerçekleştirmektedir. Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu md.9/2’ye göre, “gümrük salonları ve gümrük kapılarında kaçak eşya sakladığından kuşkulanılan kişilerin üzeri, eşyası, yükleri ve araçları gümrük kontrolü amacıyla gümrük görevlilerince aranabilir. Yapılan arama sonucunda tespit edilen kaçak eşyaya derhal elkonulur.” Yapılacak arama ve elkoyma işlemleri, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu uyarınca yerine getirilir. Elkonulan kaçak malların imha işlemini gerçekleştirmek amacıyla, kamu görevlisi olan veya olmayan kişilere mal teslim edilmektedir. Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu md.11’e göre, kaçak şüphesiyle elkonulan eşya; miktarı, cinsi, markası, tipi, modeli, seri numarası gibi eşyanın ayırıcı özelliklerini gösterir bir tutanakla gümrük idaresine teslim edilir. Gümrük idaresi, kaçak eşyanın muhafazası için gerekli görülen yerlerde depo temin eder. El konulan ve ambalajlarında kamu kurumlarınca uygulanan bandrol, etiket, hologram, pul, damga veya benzeri işaret bulunmayan mamuller imha edilir.¹

Kaçak malın öncelikli olarak muhafazası ile yükümlü olan kişiler, muhafaza görevlerini yerine getirmeyerek malı imhadan kaçırdıklarında sorumluluğun ne olduğunun belirlenmesi gerekir. Malın muhafazasıyla yükümlü olan kişiler kamu görevlisi olduklarında Yargıtay’ın yerleşik içtihadına göre zimmet suçundan sorumludurlar.² Kamu görevlisi olmadıklarında ise kaçakçılık suçundan mı yoksa muhafaza görevini kötüye kullanma suçunda mı sorumlu tutulmaları gerektiği konusunda kesin bir yargı kararı bulunmamaktadır.

Kamu idaresi tarafından elkoyma işlemi gerçekleştirildikten sonra imha edilmek üzere resmen teslim edilen kaçak eşyayı imha etmeyerek mal edinme eylemi, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu üçüncü maddenin beşinci fıkrasıyla ilişkilendirilmektedir. Beşinci fıkrada yer alan suçun işlenebilmesi için failin, ithalat kaçakçılığı suçuna iştirak etmeksizin, malın kaçak olduğunu bilerek ve ticari kazanç elde etme amacıyla malı satın alması, satışa arz etmesi, satması, taşıması veya saklaması gerekir. Muhafaza görevini kötüye kullanma suçunda (TCK md.289) ise failin, kendisine kamu idaresi tarafından teslim edilen mala ilişkin muhafaza yükümlülüğünü ihlal etmesi gerekir. Her ikisi de kanun koyucunun özel olarak yaptırıma bağladığı suç tipleridir. Bu nedenle kaçak olduğu için elkonulan mala ilişkin muhafaza yükümlülüğünün ihlali halinde hangi suçtan dolayı sorumluluğun doğduğu, her iki suçun unsurları incelenerek belirlenmelidir.