Türk Medeni Kanunu’na Göre Evlatlık İlişkisinin Kaldırılması

Abolotion of Adoption Relationship to the Turkish Civil Code

Gözde ÇAĞLAYAN AYGÜN

Evlat edinme kurumuyla, evlat edinen ile evlatlık arasında kurulan ilişkinin sürekli olması, böylelikle doğal soybağı ilişkisine benzer bir ilişkinin ortaya çıkması amaçlanmaktadır. Bu süreklilik ve ilişkinin ortadan kaldırılamaması ise tam evlat edinme sisteminin taşıdığı bir özelliktir. Türk Medeni Kanunu, mülga Kanundan farklı olarak geçerli bir şekilde kurulan evlatlık ilişkisinin sona erdirilmeyeceğini düzenlemektedir. Kan bağına dayanan soybağının tarafların anlaşması yoluyla sona erdirilmesi mümkün olmadığı gibi, evlat edinme yoluyla kurulan soybağının da sona erdirilmesi mümkün olmamaktadır. Böylelikle, tarafların keyfi olarak evlatlık ilişkisini sonlandırması önlenmektedir. Mahkeme kararıyla kurulan evlatlık ilişkisinin ancak kanunda aranan şartlarda eksiklik olması halinde, yine mahkeme tarafından kaldırılmasına imkan tanıyan bir düzenleme söz konusudur. Evlatlık ilişkisinin kaldırılması başlığı altında, mülga Medeni Kanun döneminde iptal ve butlan sebepleri olarak düzenlenen haller incelenmiştir. Evlatlık ilişkisinin kaldırılmasına yol açan sebepler, Kanunda sınırlı olarak düzenlenmektedir. Bu sebepler, evlat edinme konusunda rızasının alınması gereken kişilerin rızalarının alınmamış olması, esasa veya usule ilişkin eksiklerin bulunmasıdır.

Evlat Edinme, Soybağı, Mahkeme Kararı, İlişkinin Kaldırılması, Kaldırılma Sebepleri.

It is aimed with the adoption institution that the relationship established between adoptive and adopted will be continuous and so that a relationship similar to the natural ancestry relationship will emerge. This continuity and the inability to eliminate the relationship is a feature of the full adoption system. The Civil Code in force stipulates that, in contrast to the abolished Civil Code, the adoption relationship established in a valid manner cannot be terminated. It is not possible to terminate the bloodline based lineage through the agreement of the parties, nor to terminate the lineage established through adoption. Thus, the parties are prevented from arbitrarily ending the adoption relationship. There is an legal arrangement that allows the abolition of the adoption relationship established by the court decision, to be abolished by the court only if the conditions required by the law are deficient. Under the title of abolition of the adoption relationship, the situations regulated as annulment and cancellation according to the abolished Civil Code were examined. The reasons for the abolition of the adoption relationship are regulated numerus clausus by the Civil Code. These reasons are the lack of consent of the persons whose consent must be obtained in adoption, and deficiencies in terms of basis or procedures.

Adoption, Relationship, Court Decision, Abolition of the Adoption, The Reasons for the Abolition of the Adoption.

Evlat edinmede benimsenen evlat edinen ile evlatlık arasında gerçek soybağına benzer bir ilişki kurmaktır. Dolayısıyla evlat edinme ilişkisi kurulduktan sonra kural olarak evlat edinmenin ortadan kaldırılmaması gerekmektedir.¹

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (Türk Medeni Kanunu) evlatlık ilişkisinin sona ermesini bir istisna olarak görüp; bazı şartların gerçekleşmesi halinde bu ilişkinin kaldırılabileceğini kabul etmiş ve bu durum için “evlatlık ilişkisinin kaldırılması” terimini kullanmıştır.²

743 sayılı Medeni Kanun (mülga Kanun) evlat edinme ilişkisinde evlat edinmenin yokluğunu, butlan ve iptal sebebiyle evlat edinmenin geçersizliğini kabul etmişti.³ Evlat edinmede evlatlık veya evlat edinen açısından aranan maddi şartların eksik olması durumunda butlanın varlığından söz edilirdi.⁴ Evlat edinmenin taraflarından birinin fiil ehliyetinden yoksun olması, yaşa ilişkin şartlara uyulmamış olunması, evli olmayan kişilerin birlikte evlat edinmiş olmaları, evlat edinen kişi ya da eşlerin ayırt etme gücünün bulunmaması, evlat edinen kişinin nesebi sahih altsoyunun bulunması,⁵ özel temsil yetkisi bulunmadan evlat edinme işleminin gerçekleştirilmesi butlana sebep veren haller olarak kabul edilmekteydi. Evlat edinmenin butlanını, evlat edinme işleminin tarafları, ilgililer ve savcı talep edebilirdi. Açılacak olan butlan davası için ise herhangi bir süre sınırlaması getirilmemişti.⁶