Akıllı Satış Sözleşmelerinin Kuruluşu ve İfası

Formation and Fulfillment of Smart Sale Contracts

Ecem KİRKİT

Hukuk kadar eski bir kavram olan sözleşme kavramı, değişen ve gelişen teknoloji karşısında yepyeni formlarda karşımıza çıkabilmektedir. Roma döneminde oldukça şekilci olan sözleşme anlayışının terk edilerek, karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanlarının kural olarak yeterli olması ile sözleşmenin meydana geldiğinin kabul edilmesi, hukuki kavram olan sözleşmenin teknolojik gelişmelere adapte olabilmesini önünü açmıştır. Bilgisayarın günlük hayatımıza girişi ile, e-posta, skype gibi bilgisayar yazılımları kullanılarak sözleşmeler akdedilmiş, bu teknolojik gelişmeler hukuk düzeninde de karşılık bulmuştur. Bugün gelinen noktada teknoloji eskiye nazaran daha da artan bir hızla gelişmekte ve kripto paraları, yapay zeka ürünü pek çok yazılımı karşımıza çıkarmaktadır. Hukuk düzenlerinin bu gelişim hızına ayak uydurabilmesi noktasında bir takım sorular gündeme gelmektedir. Sözleşme özelinde ise; bilgisayar yazılımı ile sözleşme akdetmek ve bu sözleşmenin hükümlerinin yine bilgisayar yazılımınca icra edilmesinin gündeme gelmesi karşımıza akıllı sözleşme (smart contract) kavramını çıkarmaktadır. Çalışmamızda akıllı sözleşme kavramı akıllı satış sözleşmesinin kuruluşu ve ifası ile sınırlı olmak üzere Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve mehaz İsviçre Borçlar Kanunu (OR) hükümleri çerçevesinde incelenmeye çalışılacaktır.

Akıllı Sözleşme, Blockchain, Satış Sözleşmesi, Hukuk Teknolojisi.

The concept of contract, which is as old as the law itself, can be presented to us in totally new forms in the face of the technological changes and developments. The concept of contract which was very formalist in the Roman Era was replaced by the understanding of “mutual declaration of will is sufficient for the formation of contract”; Thus, contracts can adapt to technological developments. With the entrance of personal computers (PCs) to our daily lives contracts are concluded by using PC software such as e-mail, and Skype. At this point, the technology is developing in an ever increasing rate and we are presented with cryptocurrencies and many software produced by artificial intelligence (AI). Some questions have come to light about whether the legal order will be able to keep up with the speed of this development. In particular; concluding contracts by PC software and fulfilling the clauses of these contracts by again using PC software presents us with the concept of smart contract. In our study the concept of smart contract, the formation and fulfillment of smart sales contract will be examined in the context of Turkish Code of Obligations and the reference Swiss Code of Obligations.

Smart Contract, Blockchain, Sale Contract, Legal Technology.

Giriş

Teknolojinin gelişimiyle birlikte, yeni kavramlar ortaya çıkmakta ve bu kavramlar hayatın içinde yer buldukça hukukun da ilgi ve etki alanına girmektedir. Blockchain teknolojisi ile birlikte, depolanan bilginin güvenliği artmıştır; bu da bu teknolojinin pek çok alanda uygulanmasını gündeme getirmiştir. Blockchain teknolojisinin sunduğu özellikler, akıllı sözleşme kavramının ortaya çıkmasına neden olmuştur. Akıllı sözleşmeler kavramı da blockchain teknolojisinin gelişimi ile birlikte, gerek teknoloji dünyasının gerekse de hukuk dünyasının ilgi alanına girmiştir. Hukukun bu kavrama hazır olup olmadığı tartışılmaya başlanmış ve yurtdışında olduğu gibi ülkemizde de akıllı sözleşme kavramı ele alınmaya başlamıştır.¹ Bazı ülkelerde düzenleyici yaklaşım çerçevesinde ayrıca blockcahin teknolojisine özel düzenlemeler yapılırken;² bazı ülkelerde bekle-gör yaklaşımının etkisiyle mevcut kuralların uygulanabilirliği değerlendirilmeye başlanmıştır.³ Ülkemizde henüz yeni bir düzenleme bulunmamakla birlikte, blockchaine olan yaklaşım tarafsız-olumlu olarak nitelendirilmektedir.⁴ Bekle-gör yaklaşımının etkisinde olan ülkemizde, blockchaine ve akıllı sözleşmelere özel bir düzenleme bulunmadığından; Türk-İsviçre hukuku düzenlemelerinin akıllı sözleşmelere uygulanabilirliği değerlendirilmelidir. Türk-İsviçre Hukuku düzenlemelerinin, akıllı sözleşmelere uygulanabilirliğini ele aldığımız çalışmamızda; öncelikli olarak teknolojik kavramları ve akıllı sözleşmenin işleyiş prensiplerini inceledikten sonra satış sözleşmesi özelinde akıllı satış sözleşmesinin nasıl kurulabileceği ve ifa edilebileceği ortaya konulmuştur. Bu bağlamda, satış sözleşmesinin kuruluş ve ifasında özellikle akıllı sözleşme teknolojisinin ön plana çıktığı hususlar değerlendirme konusu yapılmıştır. Satış sözleşmesi; iki başlık altında taşınır satışı ve taşınmaz satışı sözleşmesi olarak ele alınmış olup; örnek üzerine satış, kısmi ödemeli satış gibi bazı satış türleri çalışmamız kapsamı dışındadır.

I. Kavramlar

Akıllı sözleşmelerin açıklanabilmesi için bilinmesi gereken bir takım teknolojik kavramlar vardır. Teknolojinin doğası gereği bu kavramlar farklı kullanım alanlarında farklı değerlendirilebilir veya daha geniş olarak anlamlandırılabilirse de, çalışmamızda bu kavramların akıllı sözleşmelerin açıklanması boyutunda temsil ettikleri anlam ele alınacaktır.

Teknolojik kavramlardan ilki; günümüzün popüler kavramlarından biri olan “Fin-tech” yani finansal teknoloji kavramıdır.⁵ Finansal teknoloji, yeni teknolojik gelişmeler ışığında ortaya çıkan çözüm ve yöntemlerin finansal sektöre uygulanması olarak tanımlanabilir.⁶ Akıllı sözleşmeler, blockchain teknolojisinin sözleşmelere uygulanmasını ifade ettiğinden Fin-tech başlığı altında yer alır.