İhale Kararının İptali Üzerine Sözleşmeye İlişkin Ödenen Damga Vergilerinin Durumu

Status of Stamp Taxes Paid for the Contract Upon Cancellation of the Tender Decision

Ali Volkan ÖZGÜVEN

Vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın gerçekleşmesi veya hukuki durumun tekemmül etmesinden sonra, özel hukuk sözleşmelerinin geriye dönük olarak geçersiz kılınması halinde, vergi alacağının doğup doğmayacağı veya vergi ödenmişse iade edilip edilmeyeceği tartışma konusudur. Çoğu kez pozitif hukukta cevabı olmayan bu soru, hukuki işlem vergileri açısından daha da girift bir hal almaktadır. Bilhassa ihale kararının iptali halinde, daha önce ödenen damga vergilerinin akıbetinin ne olacağı konusu üzerinde durulması gerekli bir sorundur. Bu çerçevede çalışmamızda, ihalenin iptali sebebiyle geçersiz kılınan özel hukuk sözleşmelerinin damga vergileri bakımından sonuçları irdelenecektir.

Özel Hukuk Sözleşmeleri, Geçersiz Özel Hukuk Sözleşmeleri, Vergiyi Doğuran Olay, İhale kararının iptali, Damga vergisi, Hukuki İşlem Vergileri.

It is controversial whether the tax claim would become due or it would be refunded if it has been already paid, in case of retroactively invalidation of the private law contracts following the occurrence of the event or emergence of the legal status to which the tax laws attribute the tax. This question, which has often no answer in positive law, becomes even more complex as to legal transaction taxes. The issue of the fate of stamp taxes that has already paid is a problem that needs to be addressed, especially in case of cancellation of the tender decision. Within this scope, in our study, the consequences of private law contracts invalidated due to the cancellation of the tender will be examined in terms of stamp taxes.

Private Law Contracts, Invalid Private Law Contracts, Taxable Event, Cancellation of the Tender Decisions, Stamp Tax, Legal Transaction Taxes.

Giriş

Vergi hukuku, vergilendirdiği konuların özel hukuk ile bağlantılı olması itibariyle, özel hukuk işlem ve sözleşmelerini de mercek altına almaktadır. Nitekim vergi borcunun doğumuna neden olan olay, hukuki olay ve işlemler ile bağlantılı olarak tekemmül etmektedir. Bu çerçevede, özel hukuk sözleşmelerinin sıhhatli tesis edilip edilmediği, vergi borcunun doğup doğmadığı ile yakından ilişkili olabilmektedir.

Özel hukukun kurallarına uygun bir şekilde tekemmül etmiş sözleşmelerin, doğmuş olan verginin tahsiline veyahut tahsil edilmiş bir verginin iadesine herhangi bir tesiri söz konusu değildir. Buna karşın, özel hukuk açısından geçersiz sayılan (yokluk, mutlak butlan ve nispi butlan gibi nedenlerle) sözleşmelerin, vergisel yükümlülükler açısından bir takım sorunlara yol açması muhtemeldir.

Hukuken geçersiz özel hukuk sözleşmeleri, vergiyi doğuran olayın iktisadi sonuca bağlandığı durumlarda, iktisadi sonucun tekemmül edip etmemesine göre, vergi alacağı, 213 sayılı Vergi Usul Yasa’sının 3 ve 9. maddeleri çerçevesinde doğabilecektir.¹ Ancak vergiyi doğuran olayın hukuki durumun tekemmülüne bağlandığı durumlarda, hukuki işlem ve/veya sözleşmenin geriye dönük olarak baştan itibaren iptal edilmesi durumunda, vergilendirmenin yapılıp yapılmayacağı doktrinde ve yargı kararlarında tartışma konusu olmaktadır.