Sigorta Olgularına Yeni Bir Yaklaşım: Adli Sigortacılık

New Approach to Insurance Facts: Forensic Insurance

Oğuz POLAT, Zeynep REVA

Sigorta sektörü, özellikle gelişmekte olan ülkelerde gelişen ve büyüme potansiyeli olan bir pazardır. Gelişen ve büyüyen her sektörde olduğu gibi sigorta sektöründe de bu büyümeyle doğru orantılı olarak sigortacılık konulu adli vakaların sayısı artmaktadır. Adli vakaya dönüşen sigorta dosyalarında konuya adli bilimler perspektifinden bakabilecek, olaylara salt sigortacı gözüyle değil aynı zamanda kriminal gözle de bakabilen ve bu noktada mah-kemelerin adil ve doğru karar verme süresinde teknik bilgi sağlayan bir bilim dalına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu boşluk “Adli Sigortacılık” ile doldurulabilecektir. Adli sigortacılık, gelişmiş ülkelerdeki rolüne paralel olarak sigor-ta sektörünün ayrılmaz bir parçası haline gelecektir. Bu çalışma ile büyüyen ve büyümeye daha da devam edecek olan sigortacılık sektörüne adli bakış açısı getirmek, adlı tıp ile sigortacılığın yollarının kesiştiği noktalara değin-mek, ülkemizde bu konudaki boşluğu doldurmak ve ilerideki olası bir gelişmenin önemli tetikleyicisi olmak hedeflenmiştir.

Adli Sigortacılık, Sigorta Suistimali, Sigorta Dolandırıcılığı, Adli Bilirkişilik, Adli Bilimler.

The insurance sector is a major market that promises development and potential to grow, especially in emerg-ing countries. As in any developing and growing sector, the number of judicial cases arising from insurance is also increasing in direct proportion to this growth in the insurance sector. A branch of science, capable of looking at the insurance files, which have been transformed to forensic cases, from the forensic sciences’ perspective; able to evaluate not merely from the eye of an insurer but also of a criminal point; and at this point capable of providing technical information, is needed. This gap may be filled with “Forensic Insurance”. Forensic insurance will be-come an integral part of the insurance industry in parallel with its role in the developed countries. With this study, it is aimed to bring a forensic point of view to the insurance sector which is growing and will continue to grow, to address the points where forensic medicine and insurance intersect, to fill this gap in our country and to be an im-portant trigger of a potential future development.

Forensic Insurance, Insurance Abuse, Insurance Fraud, Forensic Expertise, Forensic Sciences.

I. Giriş

Sigorta sektörü, özellikle gelişmekte olan ülkelerde her geçen gün daha da gelişen, büyük potansiyel vaat eden önemli pazardır. Gelişen ve büyüyen her sektörde olduğu gibi, sigorta sektöründe de adli vakaların sayısı artmaktadır. Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü verilerine göre sigorta ilişkisinden doğan ve mahkemelerde açılan dava sayısı 2010 yılı¹ için 131 iken, bu adet 2015’te² 1.114 olmuş ve 2016 yılında³ da 1.558 sayısına ulaşmıştır ki, bu da gelişmekte olan sektörlerin adli olgu sayısında da paralel şekilde artışa sebep olacağı görüşünün ispatı niteliğindedir. Gittikçe daha çok adli vakaya dönüşen sigorta dosyalarında konuya salt sigortacı gözüyle değil, adli bilimler perspektifiyle hukuki ve kriminal gözle de bakılması gerekmektedir. Bu noktada mahkemelerin adil ve doğru karar verme sürecinde gerekli teknik bilgiyi sağlayan bir bilim dalı ihtiyacı doğmaktadır: Adli Sigortacılık. Aslında adli sigortacılık, belirli bir disiplin altında olmasa da sigorta suiistimalleri ile mücadele etmeye çalışan teknik sigortacılar tarafından kimi zaman kullanılan bir yöntemdir. Ancak bunu bilimsel ve belli bir disiplin altında uygulamadıktan sonra, adli sigortacılık uygulamasının bir ayağı hep eksik kalacaktır. Nitekim sigorta prim üretiminde üst sıralarda yer alan Amerika Birleşik Devletlerinde adli sigortacılık, sigorta sektörünün ayrılmaz bir parçası niteliğindedir. Ülkemizde de günün sonunda ulaşılacak nokta bu olacaktır. Bu çalışma, büyüyen ve büyümeye daha da devam edecek olan sigortacılık sektörüne adli bakış açısı getirmeyi, adli tıp ve adli bilimler ile sigortacılığın yollarının kesiştiği noktaları irdelemeyi ve ilerideki olası bir gelişmenin önemli tetikleyicisi olmayı hedeflemektedir.

II. Genel Kavramlar ve Adli Sigortacılık Kavramının Doğuşu

Sigorta kelimesi Latincedeki “güvence” anlamına gelen “Sicurta” kelimesinden gelmektedir.⁴ Sigorta, aynı tehlikenin tehdidi altında bulunan bir topluluğun bir araya gelerek doğabilecek hasarlara birlikte güvence sağlamayı hedefler. Sigortanın amacı, meydana gelecek hasara engel olmak değil; bu hasarı grup üyeleri arasında dağıtmak, böylece hasar yükünü grubun her üyesi için taşınabilir hale getirmektir.⁵ Buradan hareketle, sigortayı ileride meydana gelip gelmeyeceği bilinmeyen veya ne zaman meydana geleceği tam olarak bilinmeyen risklere karşı bugünden önlem almak şeklinde tanımlamak mümkündür.

Sigortadaki en önemli unsur, güvenceye altına alındığı tarihte riskin doğmuş olmaması veya en azından doğduğunun bilinmiyor olması, yani bir belirsizlik, bir bilinmezlik halinin bulunmasıdır. Ortada bir bilinmezlik yoksa, yani ortada bir risk yoksa ortada sigorta da yok demektir.