Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Deniz İş Hukukunda Alt İşverenlik İlişkisi

Sub-Contracting Relations in Maritime Labour Law

Doğukan KÜÇÜK

Bazı işlerin uzmanlık gerektirmesi ve çalışma yaşamında meydana gelen ekonomik gelişmeler, atipik bir istihdam şekli olan alt işverenlik ilişkisinin hızla yayılmasına neden olmuştur. Asıl işverenler yardımcı işlerde yahut asıl işin bir bölümünü alt işverenlere vermeye, alt işveren de kendi işçilerini burada çalıştırmaya başlamıştır. Bu atipik istihdam modeli sadece iş hukukunda görülmemekte, deniz iş hukukunda da kendine yer bulmaktadır. Özellikle taşıma işi yapan gemilerde temizlik, kafeterya işletmesi, bakım gibi hizmetlerin alt işverenlere verildiği görülmektedir. Bu çalışmada Türk deniz iş hukukunda alt işverenlik ilişkisi ele alınacaktır.

Alt İşverenlik, Deniz İş Hukuku, Alt İşveren, Asıl İşveren, Muvazaa.

The need for expertise in some jobs and the economic developments in working life have led to rapid spreading of subcontracting relations which are atypical form of employment. The principal employers have started to give to the sub-contractors the auxiliary tasks or certain sections of the main activity, and then the subcontractors have started to employ their own employers in there. This atypical employment model is not only seen in labour law, but also found its place in maritime labour law. In particular, it is been observed that some services in transportation business such as cleaning, cafeteria management and maintenance are provided by subcontractors on ships. In this study, the principal employer-subcontractor relationship in Turkish maritime labour law will be discussed.

The Principal Employer-Subcontractor Relationship, Maritime Labour Law, Sub-Contractor, Principal Employer, Simulation.

Teknolojik gelişmelerin getirdiği uzmanlaşma ve ekonomik koşullar çerçevesinde iş hukukunda esnekleşme modellerinin hızla benimsenmesi ile birlikte atipik çalışma biçimlerinden olan alt işverenlik ilişkilerinde hızlı bir ilerleme yaşanmıştır.1 İşverenler en az maliyetle en fazla verim alabilme adına konularında uzmanlaşmış işverenlerle sözleşmesel ilişkiler kurmaktadır.2 Bu bağlamda temizlik, güvenlik, bakım gibi yardımcı işler ya da iş organizasyonu çerçevesinde yürütülen asıl işin bir bölümü başka işverenlere verilmektedir.

Türk iş hukuku açısından alt işverenlik ilişkisi öncelikle 4847 sayılı İş Kanunu’nda düzenlenmiştir.3 Kanunun 2. maddesinin altıncı fıkrasına göre alt işverenlik “Bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran diğer işveren ile iş aldığı işveren arasında kurulan ilişki” olarak tanımlanmıştır.4 Benzer bir düzenleme İK kapsamında kurulacak alt işverenlik ilişkisinin kurulma, koşul ve sonuçlarının düzenlendiği Alt İşverenlik Yönetmeliği’nde bulunmaktadır. Alt işverenlik ilişkisi ile ilgili bir başka düzenleme ise işin sosyal güvenlik boyutunun ele alındığı 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 12. maddesidir.5 Maddede öncelikle alt işveren tanımı yapılmış, “bir işverenden, işyerinde yürüttüğü mal veya hizmet üretimine ilişkin bir işte veya bir işin bölüm veya eklentilerinde, iş alan ve bu iş için görevlendirdiği sigortalıları çalıştıran üçüncü kişiye” alt işveren denilmiştir. Ayrıca asıl işveren, SSGSSK’nın alt işverene yüklediği yükümlülüklerden alt işverenle birlikte sorumlu tutulmuştur.6

854 sayılı Deniz İş Kanunu’nda alt işverenlik ilişkisi bakımından herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.7 Her ne kadar DİK’te alt işverenlikle ilgili bir düzenleme bulunmasa da deniz iş hukuku çerçevesinde de alt işverenlik ilişkisi kurulabileceği açıktır. Bu durumun aksini düşünmek, başka bir deyişle deniz iş hukukunda alt işverenlik ilişkisinin kurulamayacağını söylemek, 1982 Anayasası’nın çalışma ve sözleşme özgürlüğünü düzenleyen 48. maddesinin ihlali anlamına gelecektir.8 Öte yandan uygulamada özellikle deniz taşımacılığı yapılan işlerde yardımcı işler ve turistik-eğlence gemilerinde geminin sevk ve idaresi dışında birçok iş bakımından alt işverenlik ilişkisi kurulduğu görülmektedir.9