Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Ağ Pazarlama Yöntemiyle Çalışmanın İş Sözleşmesinin Unsurları Bakımından Değerlendirilmesi

Evaluation of Working with Network Marketing Method in Terms of the Elements of the Employment Contract

Ayşe KÖME AKPULAT

Ağ pazarlama yöntemiyle satış, günümüzde oldukça uygulama alanı bulan bir çalışma biçimidir. Bu çalışma yöntemi, özellikle öğrenciler ve ev hanımları tarafından tercih edilmektedir. Bir şirketin kurduğu ağa dâhil olup, bu şirketin ürünlerinin satılmasında, çoğunlukla ağ pazarlama yöntemi uygulanmaktadır. Nitekim konu, son yıllarda mahkeme kararlarında sıkça yer almaya başlamıştır. Bu esasa göre çalışanlar ile şirket arasındaki sözleşmenin niteliğinin belirlenmesi son derece önemlidir. Ağ pazarlama yöntemiyle çalışanların işçi olarak kabul edilmesinin, işçilere tanınan hak ve yükümlülüklerin bu kimselere de uygulanması yanında sosyal güvenlik hukuku bakımından da önemli sonuçları olacaktır. Taraflar arasında bir iş ilişkisinin olup olmadığı ise bağımlılık unsurunun ortaya koyulmasına bağlıdır. Bu çalışmada özellikle 4857 sayılı İş Kanunu ve konuyla ilgili diğer düzenlemeler üzerinde durulmuş ve bu çerçevede konunun önemli noktaları açıklanmıştır.

İş Hukuku, İşçi, İş Sözleşmesi, Bağımlılık, Ağ Pazarlama.

Sale through network marketing is a way of working that finds a lot of application slots today. This way of working is especially preferred by students and housewives. Mostly network marketing method is applied for sale of products of a company after being a part of the company’s network. As a matter of fact, the issue has started to take place frequently in court decisions within the recent years. It is very important to determine the nature of the contract between the employees, doing business as such, and the company. Accepting the employees, working with network marketing method, as workers will have important consequences in terms of social security law besides application of the rights and obligations granted and laid to workers to these persons. It depends on presenting the subordination whether there is a business relationship between the parties or not. In this study, the Labor Law no. 4857 and other regulations on the subject are discussed and the important points of the subject are explained within this context.

Labor Law, Employee, Employment Contract, Subordination, Network Marketing.

I. Giriş

Gelişen ve değişen teknolojik gelişmeler, insan ihtiyaçlarındaki çeşitlilik ve artış, insanların geçim kaynağı sağlama konusundaki yeni yaklaşımları, değişen sosyo-ekonomik yapı; aynı zamanda yeni istihdam ilişkilerinin doğmasına ve çalışma hayatında atipik sözleşmelerin ortaya çıkmasına yol açmıştır. Anayasamızda temelini bulan, kişinin maddi ve manevi varlığını geliştirme, sözleşme yapma ve çalışma hakkı karşısında; kural olarak taraflar, ekonomik menfaatleri gereği diledikleri gibi sözleşme yapabilirler. Ancak, hukuken bu sözleşmelerin nitelendirilmesi; tarafların hak ve borçlarına uygulanacak kuralların belirlenmesi açısından önem taşımaktadır. Üstelik bu önem, iş hukukunda bir kez daha güçlü biçimde ortaya çıkmaktadır. Zira iş hukuku kuralları, çoğunlukla işçiyi koruma ilkesinden hareket eden ve nispi emredici nitelikte kurallardır. Böylece, çalışma hayatında asgari kurallar belirlenmekte ve çoğunlukla tarafların bu kuralları işçi aleyhine değiştirmek imkânı bulunmamaktadır. Bu nedenle, bir sözleşmenin iş sözleşmesi olarak değerlendirilmesi, taraflara işçi ve işveren olarak önemli haklar sağlar ve yükümlülükler yükler.

İş sözleşmesinin, diğer borçlar hukuku sözleşmelerinden ayrılması, birçok sözleşme türüyle karşılaştırıldığında kolay olsa da; iş görme borcu doğuran sözleşmelerin kendi aralarında ayrılması çoğu zaman zordur. Zira bu sözleşmelerde, bir tarafın borcu daima iş görmedir. Bu noktada, iş sözleşmesini diğer iş görme borcu doğuran sözleşmelerden ayıran temel unsur; bağımlılık unsuru olarak karşımıza çıkar. Ancak iş sözleşmesindeki bağımlılık unsuru da özellikle esnek çalışma biçimleriyle giderek değişmiş; tam ve sıkı bağımlılık çözülmüştür.

Günümüzde, özellikle ek gelir elde etmek isteyen çalışanlar ve emekliler ile bir gelir sahibi olmak isteyen öğrenciler ve ev hanımları; bir ürünün, ağ pazarlama/network marketing yöntemiyle satışını yapmakta ve gelir elde etmektedir. Bu pazarlama yöntemi tüm dünyada oldukça yaygın olup, sektör ciddi bir ekonomik büyüklüğe sahiptir.1 Türkiye’de, temizlik, kozmetik, kişisel bakım, beslenme, sağlık, elektronik aletler ve tekstil ürünleri dâhil olmak üzere, onlarca üreticinin ağ pazarlama yöntemiyle satış yaptığı bilinmektedir.