Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Siyasi Partilere Mali Denetim

Mahmut GÖKPINAR

Siyasi Partilerin, mali hesaplarının denetimi, bu denetimin özellikleri, partiler açısından sonuçları ve bu denetim hakkındaki görüşlere yer verilmiştir.

Anayasa Mahkemesi, Kesin Hesap, Siyasi Partiler Kanunu, Anayasa, Siyasi Parti, Mali Denetim.

Giriş

Çağımızda, siyasi partiler olmadan demokratik bir hayatı düşünmek olanaksızdır. Günümüzde modern demokrasiler, partiler demokrasisidir. Partilere dayanan demokrasi, halk özlemlerinin devlet yönetimine yansımasını, bu isteklerle kamu politikaları arasında bir paralellik kurulmasını sağlar. Ayrıca özgürce kurulan ve çalışmalarını özgürce yürüten siyasal partilerin varlığı, temel hak ve özgürlüklerin korunması ve devlet iktidarının sınırlanmasında önemli etkenlerden biridir. Demokratik kamuoyu, siyasal partilerin ve özellikle iktidara aday siyasal partilerin parasal kaynakları üzerinde ciddiyetle durmaktadır. Bu yardımların denetlenmesi de demokrasinin geleceği açısından önemli olmaktadır. Siyasal partilere menfaat guruplarından veya dış kaynaklardan gelecek gizli ya da açık bağış ve yardımlar üzerinde yapılacak denetim demokrasiyi en azından biçimsel olmaktan ve paranın güdümünden kurtaracaktır. Siyasi partilerin gelirleri ve bunların denetlenmesi meselesi diğer demokratik ülkeler kadar hatta onlardan daha fazla ülkemizi ilgilendiren bir sorun olma özelliğini hissettirmektedir. Bu nedenle konu oldukça güncel bir konudur. Bu çalışmanın amacı da, özellikle 1982 Anayasası ve 2880 sayılı Siyasi Partiler Kanunu açısından Türkiye’deki siyasi partilerin mali denetimleri konusunda ışık tutmaktır.1

1- Siyasi Örgütlenmelerde Mali Denetim Gereği

Hangi toplumsal çıkar çevrelerinin, hangi siyasi partiyi desteklediklerinin ortaya çıkması, siyasi partilerin seçimle iş başına gelen yöneticileri maddi baskılardan kurtarması, maddi kaynakların adaylar ve partiler arasında eşitsizlik yaratacak şekilde dağılmasının seçmen kitleleri üzerindeki ters tepkisinin önlenmesi, halkın seçime olan inancının kuvvetlenmesinin sağlanması bakımlarından, mali denetimlerinin yapılması son derece gereklidir.2

2- Mali Denetim

Siyasi partiler, Anayasa tarafından düzenlenmelerine rağmen Anayasa organı değillerdir. Anayasa ile düzenlenmiş olmak, devlet örgütü içinde bir devlet organı olmayı gerektirmez. Siyasi partilerin devlet tüzelkişiliği ile ilgileri yoktur. Siyasi partiler iktidar olsalar da devlet iradesini ortaya koyamazlar. Devlet iradesinin oluşmasında sadece araç durumundadırlar. Diğer yandan partiler, faaliyetlerini devlet müdahalesi olmadan özgürce yürütürler. Partilerin bu konumu yalnız yapı ve işlevlerinde değil; mali yönden denetimde de, diğer tüzel kişi ve kurumların denetimlerinden farklı kurallara tabi tutulmalarını gerektirir. Diğer bir söyleyişle siyasal partilerin mali denetimlerinin hukuki yanı diğer denetimlerden farklı bir yapı göstermektedir. Siyasi partilerin mali denetimi: