Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Bireysel Başvuruda Başvuru Süresi ve Eski Hale İade

Application Time for Individual Application and Restitution

Asım KAYA

Anayasamıza göre herkes tarafından anayasada güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından, ihlal edildiği iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten; başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir. Söz konusu sürenin kaçırılması halinde ciddi hak kayıpları meydana gelebilmektedir. Haklı bir mazereti nedeniyle süresi içinde bireysel başvuruya başvuramayanlar, mazeretin kalktığı tarihten itibaren onbeş gün içinde ve mazeretlerini belgeleyen delillerle birlikte bireysel başvuruda bulunabilirler. Başvuru süresinin kaçırılması halinde haklı bir mazeret nedeniyle yapılacak olan başvuru eski hale iade kurumu kapsamında incelenecektir. Ayrıca bu çalışmada başvuru süresinin hesaplanmasında dikkat edilmesi gereken tebligata ilişkin hususlar da incelenecektir.

Eski Hale İade, Bireysel Başvuru, Anayasa, Anayasa Mahkemesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Tebligat, Tebliğ, Mücbir Sebep, Ağır Hastalık Hali.

According to our Constitution, everyone can go to the Constitutional Court, claiming that any of the fundamental rights and freedoms- which are secured by the constitution- within the scope of the European Convention on Human Rights and the protocols annexed thereto which Turkey is a party, is violated by the public power. Individual application needs to be made within thirty days as from the date the remedies are exhausted or as from the date the violation is found out if a remedy is not set forth. Severe loss of rights may occur in case such timeframe is missed. Those who fail to make an individual application in due time due to a reasonable excuse can lodge their applications within fifteen days as from the date such excuse has ended and together with the documents evidencing their excuses. If the application time is missed, then any application to be made due to a reasonable excuse shall be assessed within the context of the institution of restitution. Besides, this study will also discuss the matters with respect to the notification that needs to be observed in calculating the application time.

Restitution, Individual Application, Constitution, Constitutional Court, European Convention on Human Rights, Notification, Notice, Force Majeure, Severe Disease.

Giriş

Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda başvuru süresi önemli bir husustur. Başvuru süresinin kaçırılması halinde usul bakımından başvuru reddedilmekte ve başvurucular bakımından mağduriyetler oluşabilmektedir. Başvuru süresi ve bu sürenin kaçırılması halinde, eski hale iade yolunu incelenmeden önce başvuruda bulunabilecek olan kişilere yapılan tebligat hükümlerinin incelenmesi gerekir; çünkü tebligat hukukunda bu kişilerin durumu ve konumu önemli bir yere sahiptir. Örneğin, asker şahıslara yapılan tebligat diğer gerçek kişilere yapılan tebligata göre farklı usullerde yapılmaktadır. Tüzel kişilere yapılan tebligatta ise, gerçek kişilere yapılan tebligata göre farklı usuller bulunmaktadır.

Konumuzu “eski hale getirme” başlığı altında incelememin nedeni ise, bireysel başvuruda haklı bir mazeret ile sürenin kaçırılması halinde başvurulabilecek yolun medeni ve ceza usul hukukunda yer alan eski hale iade yoluyla aynı nitelikte olmasıdır. Çalışmamızda, medeni ve ceza usul hukukuna ait kurallara da yer verilecektir. Ayrıca, Anayasa Mahkemesi Kanununun 49’uncu maddesinin yedinci fıkrasında; “bireysel başvuruların incelenmesinde, bu Kanun ve İçtüzükte hüküm bulunmayan hâllerde ilgili usul kanunlarının bireysel başvurunun niteliğine uygun hükümleri uygulanır” hükmü bulunmaktadır. Bu hükme göre de, bireysel başvuruda yer alan sürenin kaçırılması halinde başvurulacak yolu eski hale iade kurumu olarak kabul etmek daha uygun olacaktır.

I. Bireysel Başvuruda Bulunabilecek Olan Kişiler

Yukarıda da belirtmiş olduğu gibi, bireysel başvuruda tebligat hukuku kuralları çok önemli olduğu için, öncelikli olarak başvuruda bulunabilecek kişilerin tespiti daha sonra ise bu kişilere ilişkin tebligat usul kurallarının açıklanması gerekmektedir.