Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Haksız Tahrik Kurumu Üzerine Bir İnceleme

Unjust Provocation

Raif BIKMAZ

Haksız Tahrik, failin bir suçu, mağdurun hukuka aykırı eylemlerinin kendisinde doğurduğu öfke ve derin elemin etkisi altındayken işlemesi halinde dikkate alınması icap eden bir Ceza Muhakemesi Hukuku kurumudur. Türk Ceza Hukuku’nda, haksız tahrik bir genel düzenleme olarak kaleme alınmıştır dolayısıyla şartlarının vuku bulduğu tüm durumlarda uygulanması (Haksız Tahrik’in uygulanması doğası gereği imkansız olan durumlar hariç olmak üzere) gerekir. Mukayeseli Hukuk penceresinden bakıldığında, bazı hukuk sistemlerinde bir genel düzenleme olarak kaleme alınan haksız tahrik diğer hukuk sistemlerinde ise özel düzenleme olarak belirli suçlar için düzenlenmiştir. Ancak genel düzenleme olarak düzenlenmediği sistemlerde dahi verilecek makul cezanın belirlenmesinde dikkate alınması gereken bir durum olduğu Kabul edilmektedir. Bu çalışmamızda, failin bir suçu mağdurun eylemlerinin psikolojik etkisi altında iken işlemesi; Haksız Tahrik’in bir genel düzenleme olarak düzenlenmesinin gerekliliği ve son olarak Haksız Tahrik’in mukayeseli hukuktaki uygulaması inceleme konusu yapılmıştır.

Haksız Tahrik, Genel Düzenleme, Haksız Tahrik Durumunda Ceza Tayini, Suç İşlenmesinde Psikolojik Etkisi, TCK mad.29.

Unjust provocation; is an institution of Criminal Procedure Law which must be taken into consideration when a criminal offender commits a crime while he is under the influence of anger and deep sorrow caused by unlawful acts of the victim. In Turkish Penal Law, unjust provocation is regulated as a general disposition, therefore if its conditions are met it can be applied to all kinds of crimes. (Except for the case of incompatibility) From the standpoint of comparative law, in some jurisdictions it is regulated as a general disposition, by contrast in some other jurisdictions it is only regulated and in effect for certain kinds of crime. However even in the cases where it is not regulated as a general disposition, it is considered as a situation that must be taken into consideration while designating an appropriate penalty. In this study, commission of a crime by the criminal offender while he is under the psychological effects of the victim’s acts; the necessity of regulation of unjust provocation as a general disposition; and lastly the applications of unjust provocation in comparative law are made subjects of research.

Unjust Provocation, General Disposition, Designation of Penalty in a Case of Unjust Provocation, Psychological Effect in Commission of Crimes, TCK art.29.

Modern Ceza Hukukunda, failin cezalandırması salt ihlal ettiği suç maddesinden cezalandırılmayı yeterli görmemiştir. Bunun yanında suçun işlenmesine etki eden nedenleri, fiilin işleniş biçimi ve aynı zamanda failin kişiliğinin de dikkate alınmasının gerekli bulunduğu vurgulanmaktadır.1

Türk Ceza Adalet Sisteminde, ceza sorumluluğunu kaldıran veya azaltan neden başlığı altında düzenlenen Haksız Tahrik kavramı, esasen tahrik edici haksız fiilin etkisi altında kalan failin, iradesinin zayıflaması sonucu, haksız fiilin meydana getirdiği hiddet ve şiddetli elemin etkisiyle suç işleyen ve kendini kontrol etme yeteneğinin azalması nedeniyle de, cezadan indirim yapılmasının genel bir hüküm olarak düzenlendiği ve niteliği itibariyle uygunluk arz eden tüm suçlar yönünden uygulanması ön görülen genel bir hüküm olarak düzenlenmiştir.

Haksız tahrik, suçu işleyen failin, mağdurun haksız davranışının sebebiyet verdiği öfke, kızgınlık ve şiddetli elemin etkisiyle suç işlemekten kendini alıkoymaması, başka bir deyişle iradesinin zayıflaması sonucu suçu işlemesi halinde uygulanması söz konusudur. Ancak hiddet ve şiddetli elemin kusur yeteneğini zayıflatan bir etkisinden bahsedebilmek için bunun haksız fiilden kaynaklanması gerekmektedir.2