Dna Analizi ve Riskler I. Akreditasyon ve Kalitedna

Cemal Öztürk

DNA profillerinin izbiliminde (kriminalistikte) suçlunun kimliğinin tespitine ilişkin 1980 yıllarından bu tarafa katedilen aşamalarda risk ve bu riski ortadan tamamen kaldırmaya yönelik kalite standartlarına ilişkin çalışmalar yazıya konu edilmiştir.

DNA, DNA Analizi, Genetik, Adli Tıp Kurumu, Akreditasyon, Kriminalistik.

1. DNA Analizi - Genel

DNA profilleri dediğimiz alan 1980’li yıllardan sonra izbilimde (kriminalistikte) suçlunun kimliğini tespit için kullanılmaya başlanmıştır¹. Eser miktarda elde edilen örneklerden, SDS-PAGE tekniği ile protein profillerinin, DNA izolasyonu düzeyine inmeden, daha az bir maliyetle ve DNA izolasyonuna da örnek ayırmak kaydıyla tespiti mümkün olmaktadır².

Genetik parmak izi olarak da bilinen DNA³ analizi, her insanın genetik kimliğinin farklı olduğunu (beş milyarda bir benzer olabildiğini) ortaya koymaktadır⁴. DNA araştırmalarında son yıllardaki gelişmelerle, çekirdekli hücrelerden DNA profilinin ortaya konmasıyla olay yerinde bulunan delillerden, sanığın tespiti çok daha kolay olmaktadır. Bu yöntemle babalık tayininde %99.9’luk / %99,99⁵, %100’lük⁶ bir doğruluk oranı yakalanmıştır⁷.DNA düzeyindeki genetik incelemeler adli hemogenetik merkezlerinde ve kriminal laboratuvarlarda yapılmaktadır. DNA analizi, tüm bitkiler ve hayvanlar için de söz konusu olmakla birlikte, uygulamada gerek duyulan alan, insanlarla ilgili çalışmalar olmuştur.

DNA analizi için mağdurdan ve/veya sanıktan biyolojik örnekler alınır. Bu örneklerde DNA araştırılır, saflaştırılır ve DNA molekülü üzerindeki belirli bölgeler, polimeraz zincir tepkimesi aracılığıyla binlerce çoğaltıldıktan sonra görünür hale getirilir⁸. DNA analizine tabi tutulacak numuneler biyolojik yapıdaki numunelerdir; Gözyaşı, idrar⁹, gaita, mekonyum, kan, meni, dokular ve hücreler, kemikler ve organlar, dişler, köklü kıllar, tükürük, vajen ifrazatı lekesi, sümük, kusmuk, verniks, amniyon, anne sütü gibi¹⁰. Vücuttaki bütün çekirdekli hücrelerde DNA aynı özellikleri göstermekte¹¹ olup çekirdek hücresi olmayan diğer vücut sıvıları DNA analizleri için uygun değildir¹².