Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Gözüyle Kadastro ve Tapu Sicili Uyuşmazlıkları

Suat ŞİMŞEK

Bu çalışmada, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Ek 1 No.lu Protokol’ün 1’inci maddesi kapsamında, kadastro ve tapu sicili konusunda, mülkiyet hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle açılan bazı davalara yaklaşımı irdelenecektir.

Mülkiyet Hakkı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Kadastro, Tapu Sicili, Tapu Siciline Güven İlkesi.

In this article, European Court of Human Rights approach to the cases on cadastre and land register which is sued with the reason of breaching the property right in the context of the article no.1 of the additional protocol of the European Convention on Human Rights will be examined.

Property Right, European Convention on Human Rights, Cadastre, Land Register, Confidence Principle to the Land Register.

I. GİRİŞ

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Ek 1 No.lu Protokolün 1’inci maddesi¹ mülkiyet hakkını korumaktadır. Bu madde, mülkiyet hakkının korunması bakımından büyük önem taşımaktadır. Zira mülkiyet hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle iç hukukta yasal ve idari yollara başvuran, fakat bu yollardan istediği sonucu elde edemeyen kişiler, uyuşmazlığı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM/Mahkeme) önüne götürmektedir.

Kadastro ve tapu sicili uyuşmazlıkları da mülkiyet hakkı ile ilgili önemli unsurlar ihtiva etmektedir. Çünkü bu uyuşmazlıklar doğrudan taşınmaz mülkiyeti ile ilgilidir ve taşınmaz mülkiyeti konusunun, mülkiyet hakkı kapsamına girdiğine kuşku yoktur.

Kadastro ve tapu sicili ile ilgili uyuşmazlıkların AİHM yargılaması bakımından çeşitli yönleri bulunmaktadır. Bunlardan en önemlilerinden bir tanesi, kadastro yoluyla taşınmaz edinme konusudur. Bu konu, kadastro yoluyla taşınmaz edinmenin, Ek 1 No.lu Protokolün 1’inci maddesi anlamında mülkiyet hakkının kapsamına girip girmeyeceği açısından önem taşımaktadır. İkinci husus, AİHM’in, kadastro davalarında yerel mahkemelerin ve Yargıtay’ın özellikle mülkiyete ve kazandırıcı zamanaşımına ilişkin kararlarına, bu kararlar açıkça dayanaktan yoksun ve keyfi olmadığı sürece, saygı göstermesidir. Ayrıca kadastro ve mülkiyete ilişkin davaların uzun sürmesi, hem mülkiyet hakkıyla hem de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6’ncı maddesinde düzenlenen adil yargılanma hakkıyla yakından ilgilidir. Bir diğer önemli konu ise tapu siciline güven ilkesidir. Tapu siciline güvenilerek edinilen taşınmazların, sonradan orman ya da mera gibi kamu malı olması durumunda, taşınmazın tapusunun bedel ödenmeksizin iptal edilmesi AİHM tarafından mülkiyet hakkının ihlali olarak görülmektedir.