Biyolojik Ailenin Evlat Edinilene Mirasçı Olması Sorunu

The Problem of Biological Parents Being Heirs to the Adopted Child

Ece BAŞ SÜZEL

Evlat edinme, sonuçları açısından bir kaç farklı türde olabilir. Bu türler genel olarak, tam evlat edinme, sınırlı evlat edinme ve karma evlat edinmedir. Türk hukukunda, kaynak kanun olan İsviçre Medeni Kanunu’ndan farklı olarak, sınırlı evlat edinme rejiminin kabul edilmiş olması nedeniyle, biyolojik anne ve baba ile bağlantı sürmekte ve biyolojik aile evlat edinilene mirasçı olabilmektedir. Bunun yaratmış olduğu pek çok sorun vardır. Bunlardan biri de miras sorunlarıdır. Zira biyolojik anne ve babanın, hiç ilgilenmedikleri çocuklarına mirasçı olabilmeleri adalet hislerini zedelemektedir. Olan hukuk açısından bu adaletsiz sonucu gidermek, mirastan feragat sözleşmesi imzalanması ve aile vakfı veya trust kurulması; mirastan çıkarma; mirastan yoksunluk ve son olarak art mirasçı atanması suretiyle olabilir. Ancak bu kurumlar aracılığı ile bulunan çözümler, tam olarak tatmin sağlamamakta ve bazı geçersizlik iddialarıyla karşı karşıya kalabilmektedirler. Bu nedenle olması gereken hukuk açısından tam evlat edinme rejiminin benimsenmesi gerekmektedir. İsviçre hukukunda kabul edilen bu sistemde, evlat edinilen ile biyolojik ailenin tüm bağı kopartılır.

Tam Evlat Edinme, Sınırlı Evlat Edinme, Miras, Saklı Pay, Biyolojik Anne Baba.

An adoption may occur in several ways such as full adoption, simple (open) adoption and mixed adoption, each leading to different consequences. As opposed to its ancestor Swiss Civil Code, Turkish law adopts simple adoption regime where the connection between the adopted child and its biological parents is preserved and biological family members may become heirs to the child. This may lead to numerous issues, one being the issue of inheritance, since the idea of biological parents becoming heirs to a child in whom they have shown no interest, harms the feeling of justice. Under the law as it is, this unfair consequence may be overcome by an agreement to renounce the inheritance rights which will then be followed by settling a family foundation or a trust; by way of disinheritance, unworthiness to inherit or appointing a reversionary heir. These instruments, however, fail to satisfy the need in full and may also give rise to questions regarding their validity. Thus, full adoption regime should be adopted. This regime, which is in force in Swiss law, cuts all ties between the adopted child and its biological family.

Full Adoption, Simple (Open) Adoption, Inheritance, Forced Heir, Biological Parents.

Giriş

Türk hukukunda evlat edinme MK m.305 ile 320 arasında düzenlenmiştir. Evlat edinen ile edinilenin arasındaki soybağı, evlat edinmeye dair mahkeme kararı ile kurulur. Evlat edinmenin başka amaçlarla yapılmaması, gerçekten evlat edinilenin üstün menfaatinin korunması için evlat edinme pek çok emredici kural ile düzenlenmiştir. Bu kurallardan biri de mirasçılığa ilişkindir. Evlat edinen ailenin, evlat edineceği kişi üzerinden bir menfaat ummasını engellemek adına,¹ MK m.500/II gereği, evlat edinilenin tek yönlü mirasçılığı kabul edilmiştir. Bir diğer deyişle, evlat edinen, evlat edindiği kişiye mirasçı olamaz. Evlat edinme ilişkisinde miras hukukuna dair ikinci prensip ise, evlat edinen ile evlat edinilen arasındaki miras ilişkisinin, sadece taraflar arasında olmasıdır. Zira evlat edinilen kişi ile evlat edinenin hısımları arasında bir hısımlık ilişkisi kurulmaz.²

Bununla birlikte, tam evlat edinme rejimi Türk hukukunda (henüz) kabul edilmediğinden, evlat edinilen kişinin, biyolojik ailesi ile de soybağı ilişkisi devam etmekte ve biyolojik aile, bakan, büyüten, emek veren ailenin tam aksine, evlat edinene ikinci zümre sıfatıyla mirasçı olabilmektedir. Söz konusu çalışma, bu çarpık kuralın yarattığı sorunları ortaya koymak ve çözüm önerileri getirmek amacı taşımaktadır. Ancak ne yazık ki bu çözüm önerilerinin hiç biri, bir kanun değişikliği ihtiyacını ortadan kaldırmamaktadır. Bu bağlamda olması gereken hukuk açısından da mukayeseli hukuk verilerinden faydalanılarak bir öneride bulunmak hedeflenmektedir.

I. Sorunun Temeli: Tam Evlat Edinme Rejiminin Benimsenmemiş Olması

Karşılaştırmalı hukuka baktığımızda, farklı türde evlat edinme sistemlerinin benimsenmiş olduğu görülmektedir. Örneğin Almanya’da karma rejim kabul edilmişken; İsviçre de tam evlat edinme rejimi; Türkiye’de ise sınırlı evlat edinme rejimi kabul edilmiştir.³