Avrupa Ceza ve Ceza Usul Hukukunda İnsan Hakları Güvenceleri

Menschenrechtliche Garantien im europäischen Straf - und Strafverfahrensrecht

Albin ESER,Nilüfer KÖKER

Bu çalışma Avrupa Ceza Hukuku ve Ceza Muhakemesi Hukukunda İnsan Hakları güvenceleriyle ilgilidir ve Ceza Hukuku bağlamında insan haklarının Avrupa’daki durumuna genel bir bakış sunmaktadır. İlk olarak, Avrupa’da insan hakları güvencelerinin yapısına değinilmektedir. Bu çerçevede, “İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerinin Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi” ve “Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı” ele alınmaktadır. Devamında insan haklarının ceza hukuku ile korunmasından bahsedilmektedir. Son bölüm ise, Ceza Muhakemesinde hukuk devleti ilkesinin sağlanmasıyla ilgili olup, bazı önemli usuli güvenceleri vurgulanmaktadır.

İnsan Hakları Güvenceleri, AİHS, AB-Temel Haklar Şartı, Adil Yargılanma, Savunma Hakları.

I. Avrupa’da İnsan Hakları Güvencelerinin Yapısı

İnsan Hakları Yaz akademisinin programına baktığımızda, birçok farklı insan haklarının ele alındığını görüyoruz. Bu çeşitliliği dikkate aldığımızda, neden özellikle Ceza Hukuku’nun konuların başında geldiğini kendimize sorabiliriz. Bu durum çok ta şaşırtıcı değil, çünkü ceza hukuku dışında insan haklarının daha büyük bir rol oynadığı başka bir hukuk dalı var mı ki? Ceza hukuku önemini iki farklı yönde göstermektedir. Bir yandan ceza hukuku yoluyla bazı insan haklarının korunması, öte yandan insan haklarının kovuşturmaya karşı oynadığı rol. Her iki açıdan da, insan hakları ceza hukuku için büyük önem taşır: İnsan hakları ceza hukuku ile en iyi şekilde korunabilir. Diğer yandan, bireyi devlet tarafından gelebilecek istismarı müdahalelere karşı korumak, insan haklarının korunması ceza hukuku kadar hiçbir hukuki alanda bulunmamaktadır.

Ancak ceza hukukunda insan haklarının bu belirsiz rolünü tartışmadan önce, Avrupa’da insan hakları güvencelerinin yapısı hakkında bazı genel açıklamalar yerinde olur.

Uluslararası insan hakları konferanslarında sık sık karşılaştığımız bir durum var. İnsan hakları tartışılır, ancak çoğu zaman bilinmez ki, insan hakları ile ilgili konvansiyonların farklı erimleri ve bağlayıcı etkileri olabilir. Avrupa insan hakları sözleşmesinin ve Avrupa Birliği Temel Haklar Şartının farklı şeyler olduğunu bilmemiz önemlidir.¹