Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Avrupa Birliği Devletler Özel Hukuku Işığında Çifte Vatandaşlık Halinde “Müşterek Milli Hukuk” Bağlama Noktası Nasıl Anlaşılmalıdır?

The Interpretation of Common Nationality in the Case of Dual Nationality: Suggestions in the Light of European Union Private International Law

Ceyda SÜRAL EFEÇINAR

Avrupa Birliği devletler özel hukukunda “tarafın milli hukuku” veya “tarafların müşterek milli hukuku” bağlama noktalarına halen yer verildiği görülmektedir. Roma III Tüzüğü Madde 5/1/c uyarınca, tarafların boşanmaya uygulanacak hukuk olarak seçebilecekleri hukuklardan biri, hukuk seçiminin yapıldığı sırada eşlerden birinin milli hukukudur. Hukuk seçiminin yapılmadığı hallerde uygulanacak hukuku gösteren Madde 8’de de eşlerin davanın açıldığı tarihteki müşterek milli hukuklarına yer verilmiştir. Roma III Tüzüğünün Giriş Bölümü Paragraf 22’de birden fazla vatandaşlık söz konusu olduğunda, hangi vatandaşlığın dikkate alınacağı konusunda ulusal hukukların karar vereceği; ancak, Avrupa Birliği’nin genel prensiplerinin de dikkate alınacağı belirtilmiştir. Öte yandan, Avrupa Birliği Adalet Divanı’nın 2009 tarihli Hadadi kararında, çifte vatandaşlık durumunda tarafların daha sıkı irtibatlı oldukları vatandaşlığın dikkate alınamayacağına hükmedilmiştir. Evlilik mal rejimlerine ilişkin 2016/1103 sayılı Tüzüğün, objektif bağlama kuralını düzenleyen 26. Maddesinde ise, tarafların müşterek mutad meskeni olmadığı hallerde tarafların evlenme anındaki müşterek milli hukukları bağlama noktasına yer verilmiş; ancak, birden fazla müşterek milli hukuk söz konusu ise, bu bağlama noktası dikkate alınmadan, doğrudan, tarafların evlenme anında en sıkı ilişkili oldukları hukukun uygulanacağı düzenlenmiştir. Çalışmamızda, Avrupa Birliği Tüzüklerinde çifte vatandaşlık halinde “milli hukuk” bağlama noktasının anlamı üzerinde durularak, buradaki tartışmaların Türk hukukunda, MÖHUK Madde 4 ile birlikte, “müşterek milli hukuk” bağlama noktasının uygulamasına ışık tutup tutamayacağı üzerinde durulmuştur.

Milletlerarası Özel Hukuk, Milletlerarası Aile Hukuku, Avrupa Birliği Devletler Özel Hukuku, Çifte Vatandaşlık, Müşterek Milli Hukuk.

The nationality of the parties and common nationality of the parties are still being referred to as connecting factors in European Union private international law. According to Article 5/1/c of the Rome III Regulation, the spouses may agree that the law of the state of nationality of either spouse at the time the agreement is concluded is the law applicable to divorce. Article 8, which designates the applicable law in the absence of a choice by the parties, also refers to the law of the state of which both spouses are nationals at the time the court is seized. According to Preamble Paragraph 22 of the Rome III Regulation, where the Regulation refers to nationality as a connecting factor for the application of the law of a State, the question of how to deal with cases of multiple nationality should be left to national law, in full observance of the general principles of the European Union. On the other hand, the Court of Justice of the European Union, in its Hadadi decision dated 2009, concluded that where spouses each hold the nationality of the same two Member States, the jurisdiction of the courts of one of those Member States can not be rejected on the ground that the applicants are more closely connected with the other one of those Member States. According to Article 26 of the Regulation 2016/1103 concerning matrimonial property regimes, designating applicable law in the absence of choice by the parties, the law of the state of the spouses' common nationality at the time of the conclusion of the marriage shall be applicable in the absence of spouses’ common habitual residence. However, if the spouses have more than one common nationality at the time of the conclusion of the marriage, the law of the state with which the spouses jointly have the closest connection at the time of the conclusion of the marriage shall be applicable. This study examines how the connecting factor “nationality” is applied in cases of multiple nationality in the European Union; and consider whether these discussions and conclusions cast a light upon the implementation of Turkish Private International Law Article 4 in cases where the applicable connecting factor is common nationality of the parties.

Private International Law, International Family Law, European Union Private International Law, Dual Nationality, Common Nationality.

Giriş

Milletlerarası aile hukukunda, Lahey Konferansı öncülüğünde, “mutad mesken” bağlama noktasının, “milli hukuk” bağlama noktasının ağırlığını azalttığı bilinmektedir. Avrupa Birliği devletler özel hukukunda da, “mutad mesken” bağlama noktası ağırlık kazanmıştır; ancak, “tarafın milli hukuku” veya “tarafların müşterek milli hukuku” bağlama noktalarına halen yer verildiği görülmektedir.1

Öte yandan, Avrupa Birliği’ne üye devletlerin hukuklarında, kan esası ve toprak esasına yer verenlerin olması; evlenme ile vatandaşlığın kazanılmasına imkan verenler olması ve serbest dolaşım sayesinde doğduğu ülkeden başka ülkeye göç edenlerin çok olması2 gibi sebeplerle Avrupa Birliği vatandaşlarının birden fazla vatandaşlığa sahip olması oldukça olasıdır.3

Bu çalışmada, Avrupa Birliği’nin aile hukukuna ilişkin devletler özel hukuku kaynaklarında4 “milli hukuk” ve “müşterek milli hukuk” bağlama noktalarına nasıl yer verildiği belirtildikten sonra; birden fazla vatandaşlık söz konusu olduğunda, hangi vatandaşlığın dikkate alınacağı meselesinin nasıl çözümlendiği açıklanmaya çalışılacaktır. Son olarak, Türk hukukundaki konuya ilişkin Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun5 (MÖHUK) Madde 4 düzenlemesi çerçevesinde, “müşterek milli hukuk” bağlama noktasının nasıl anlaşılması gerektiğine ilişkin tartışmalara ve bu konuda bir öneriye yer verilecektir.