Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Anonim Şirketlerde
 Emredici Hükümler İlkesi

The Principle of Imperative Provisions in Joint Stock Companies

Tayfun ERCAN

Mülga 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda, Kanun’da açıkça yasaklanmayan her konunun kural olarak esas sözleşme ile düzenlenebileceği düzenlenmişti. Ancak 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 340’ıncı maddesiyle getirilen yenilikle esas sözleşmeyle anonim şirketlere ilişkin hükümlerden ancak Kanun’da açıkça izin verilmesi durumunda sapılabileceği düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile, anonim şirketlere ilişkin hükümlerin emredici nitelikte olduğu kabul edilmektedir. Dolayısıyla, 6102 sayılı TTK’ya göre, anonim şirketler bakımından sözleşme özgürlüğü ilkesinden bahsedilemez.

Anonim Şirket, Esas Sözleşme, Emredici Hükümler İlkesi.

In the abolished Turkish Commercial Code no 6762, the fact that any matter which is not explicitly prohibited in the Law may be stipulated by the articles of association as a rule. However, with a novelty by Article 340 of the Turkish Commercial Code no 6102, it has been enacted that it allows to deviate from provisions regarding joint-stock company by the articles of association only if it is expressly permitted in the Law. With this regulation, it has been accepted that the provisions regarding joint stock companies have an imperative quality. Therefore, according to the Turkish Commercial Code No 6102, the principle of freedom of contract cannot be mentioned in terms of joint stock companies.

Joint Stock Company, Articles of Association, Imperative Provisions Principle.

Giriş

14.02.2011 tarihli ve 27846 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile getirilen en önemli yeniliklerden biri olan emredici hükümler ilkesine göre, esas sözleşme, Türk Ticaret Kanununun anonim şirketlerle ilgili düzenlemelerinden, yalnızca Kanunda açıkça izin verildiği takdirde sapabilir. Diğer taraftan, özel kanunların izin verdiği tamamlayıcı esas sözleşme hükümleri o kanuna özgülenmiş hukuki sonuçları doğururlar.

9 Haziran 1956 tarihli ve 9353 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan mülga 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununda kural olarak, Kanunun açıkça yasaklamadığı her konunun esas sözleşmede düzenlenebileceği öngörülmüşken, 6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanununda esas sözleşmenin anonim şirketlerle ilgili hükümlerden, yalnızca Kanunda izin verilmesi durumunda sapılabileceği düzenlenmiştir. Bu bakımdan, anonim şirketlerle ilgili düzenlemeler kural olarak emredici olduğundan sözleşme özgürlüğü ilkesinin değil, emredici hükümler ilkesinin geçerli olduğu kabul edilmelidir.

Türk Ticaret Kanununun 340’ıncı maddesi, Alman Anonim Şirketler Kanunu m.23/5 maddesinden esinlenilerek düzenlenmiştir. Bu düzenleme, bir yandan hukuki güvenliği temin ederken diğer yandan birtakım yorum sorunlarını da doğurmaktadır. Özellikle, Kanunun ne tür hükümlerinin emredici nitelik taşıdığının tespit edilmesinde ve emredici hükümlerden sapan, ancak bu hükümleri tamamlayıcı nitelikteki esas sözleşme hükümlerini ayırt etmede güçlükler yaşanacaktır.