Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Türk Ticaret Kanunu ile Taşıma İşleri Organizatörlüğü Yönetmeliği’nin İlgili Hükümleri Işığında Taşıma İşleri Komisyonculuğu

Freight Forwarding in the Light of the Related Provisions of Turkish Commercial Code and Regulation on Organization of Transport Deals

Nil KULA DEĞİRMENCİ

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 4. kitabının 6. kısmında yer alan 917 ila 930. maddeleri, taşıma işleri komisyonculuğunu düzenleyen hükümlere yer vermektedir. İşbu hükümlere göre kurulmuş taşıma işleri organizatörü olarak faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişilere dair esasları kapsayan Taşıma İşleri Organizatörlüğü Yönetmeliği ise 01.07.2019 tarihinde yürürlüğe girecektir. Ancak ilgili kanun ile yönetmelik hükümleri arasında farklılıklar bulunmaktadır. Çalışmada amaç; taşıma işleri komisyonculuğunu Türk Ticaret Kanunu ile Taşıma İşleri Organizatörlüğü Yönetmeliği’nin ilgili hükümleri ışığında incelemek, bu hükümler arasındaki farklılıklara işaret etmek ve bu farklılıklar dolayısıyla uygulamada ortaya çıkması öngörülen sorunları çözümleri ile birlikte değerlendirmektir.

Türk Ticaret Kanunu,Taşıma İşleri Komisyoncusu, Taşıma İşleri Organizatörü.

Articles 917 to 930 of 6102 numbered Turkish Commercial Code, which are placed under the 6th section of the 4th book of the code, govern freight forwarding. Regulation on Organization of Transport Deals, which covers the essentials with regard to real and legal persons that organize transport deals in accordance with Turkish Commercial Code, will get in force on 01.07.2019. However, there are discrepancies in between the provisions of the related code and regulation. In the study, it is aimed to examine freight forwarding in the light of the related provisions of Turkish Commercial Code and Regulation on Organization of Transport Deals, point the discrepancies in between the related provisions and evaluate the problems that may emerge in connection with these discrepancies together with their solutions.

Turkish Commercial Code, Freight Forwarder,Transport Deals Organizer.

I. GİRİŞ

Taşıma ve taşıma sistemlerinin gelişimiyle birlikte, taşımayı düzenleyen mevzuatın varlığı, özellikle farklılaşan taşıma taraflarının sorumluluklarının kapsam ve sınırlarının belirlenebilmesi ve bu şekilde taşımanın etkin bir biçimde gerçekleşebilmesi için gerekli hale gelmiştir. Taşıma sistemlerinin gelişmesine paralel olarak, taşıyıcı ve taşıtandan oluşan taşıma ilişkisinin karmaşıklaşmasıyla birlikte; (i) akdedilecek taşıma sözleşmelerinin hiç tarafı olmayan ya da bu sözleşmelere müvekkili adına ve hesabına taraf olan ve sadece taşıma işine ilişkin belirli faaliyet alanlarını düzenleyerek temsilci sıfatıyla (as agent) hareket eden ya da (ii) taşıma sözleşmelerinin kendi adına ve müvekkili hesabına tarafı olan ve taşıyıcı ve taşıtanın her birine karşı sorumluluğa haiz olarak asil sıfatıyla (as principal) hareket eden taşıma işleri komisyoncuları/taşıma işleri organizatörleri (freight forwarder) ortaya çıkmıştır. Bu kişiler, taşımadaki faaliyet alanları ve hareket etme biçimlerine göre, taşımada temsilci ya da asil olarak yer almakta ve bu yer alış şekline göre bu kişilerin taşımaya ilişkin sorumlulukları da değişmektedir. Somut olaya göre değişebilecek sorumlulukların, yasal düzenlemeler uyarınca açıkça ve ayrıntılı bir şekilde düzenlenmesi; taşıma ilişkisi taraflarının sorumluluklarının belirli olmasını sağlamakta, keyfi uygulamaların önüne geçmekte ve taraflara hukuk güvencesi altında çalışma olanakları sağlamaktadır.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun1 (TTK) 4. kitabının 6. kısmında yer alan 917 ila 930.maddeleri, taşıma işleri komisyonculuğunu düzenleyen hükümlere yer vermektedir. Genel hatları itibariyle bu hükümler; taşıma işleri komisyonculuğu sözleşmesinin niteliklerini (m. 917), taşıma işleri komisyoncusunun taşıma işini örgütleme yükümlülüğünün kapsamını (m. 918), gönderenin bildirme yükümlülüğünü (m. 919), ücret ödeme borcu (m. 920) ile bundan doğan hapis hakkını (m. 923), gönderenin alacaklarını (m. 922), sonraki komisyoncu (m. 924) ile halefiyete ilişkin esasları (m. 925), taşıma işleri komisyoncusunun asil (m. 921, m. 926 ile m. 927) ve temsilci sıfatıyla sorumluluğu (m. 928) ile yardımcılarının kusurundan sorumluluğunu (m. 929) ve son olarak, zamanaşımını (m. 930) düzenlemektedir.

TTK’nın ilgili hükümlerine göre kurulmuş taşıma işleri organizatörü olarak faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişilere dair esasları kapsayan (m. 2) ve 655 sayılı Ulaştırma ve Altyapı Alanına İlişkin Bazı Düzenlemeler Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’ye2 (KHK) dayanılarak hazırlanan (m. 3) Taşıma İşleri Organizatörlüğü Yönetmeliği3 (TİOY) ise 01.07.2019 tarihinde yürürlüğe girecektir (m. 30). TİOY’ün yürürlük amacı: karayolu, demiryolu, denizyolu veya havayolu taşımacılığında ve/veya kombine taşımacılık4 alanında faaliyet gösterecek taşıma işleri organizatörlerinin hizmet esasları ve koşullarını belirlemek; bu faaliyetlerde bulunanların, alıcıların, gönderenlerin hak, sorumluluk ve yükümlülüklerini tespit etmek; taşıma türlerinin birlikte ve birbirlerini tamamlayıcı olarak hizmet vermesini, denetimini ve mevcut imkânların daha yararlı bir şekilde kullanılmasını temin etmek; etkin hizmet temini için gerekli olan düzeyde bir profesyonel eğitim ve denetim sistemi geliştirmek ve taşıma işleri organizatörlerinin ulusal ve uluslararası mevzuata uygun olarak faaliyet göstermelerini sağlamaktır (m. 1). Bu amaçla; taşıma işleri organizatörlerinin sorumluluklarını (m. 5), organizatörlük faaliyetlerinde hizmetin sürekliliğini (m. 6), taşıma işleri organizatörlüğü faaliyetinde bulunmak için gerekli yetki belgelerine ilişkin esasları (m. 8 ila m. 12, m. 20 ila m. 23), mesleki yeterliliğe ilişkin esasları (m. 13), taşıma işleri organizatörlüğü faaliyetinde yer alan tarafların sorumluluk ve yükümlülüklerine ilişkin esasları (m. 15 ila m. 18), sigorta yaptırma zorunluluğunu (m. 19) ve uyuşmazlıkların çözümüne ilişkin usulleri (m. 25) düzenleyen hükümlere yer verilmiştir.