Ticarî İş ve Ticarî Hükme Dair

On Commercial Transaction and Commercial Provision

İsmail KIRCA

Türk Ticaret Kanunu m. 19.2 hatalı biçimde kaleme alınmıştır. Söz konusu hüküm, ticarî iş kavramıyla ilgili olmayıp, ticarî hükümlerin bir taraf için ticarî sayılan sözleşmelere de uygulanması amacıyla konulmuştur. Ayrıca olması gereken hukuk bakımından Türk Ticaret Kanunu m. 3.1’de sadece nispî ticarî iş ölçütüne yer verilmesi daha isabetlidir. Nihayet yine olması gereken hukuk bakımından Türk Ticaret Kanunu m. 1.1’in ikinci cümlesi madde metninden çıkarılmalıdır.

Mutlak ve Nispî Ticarî İş, Tek Taraflı ve İki Taraflı Ticarî İş, Sözleşme, Haksız Fiil, Ticarî Hüküm.

The text of the Turkish Commercial Code article 19.2 is misleading. In fact, this article regulates, not the commercial transactions, but that the commercial provisions should apply to a contract when the contract is deemed a commercial transaction for only one party. Moreover, de lege ferenda only the so-called relative commercial transactions should be regulated as a criterion for determining the commercial transactions. Finally, de lege ferenda, the second sentence of the Turkish Commercial Code article 1.1 should be repealed.

Absolute and Relative Commercial Transaction, One Sided and Two Sided Commercial Transaction, Contract, Tort, Commercial Provision.

1. Bilindiği üzere 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda (TTK) ticarî iş kavramıyla ilgili iki hüküm bulunmaktadır. Bunlardan ilki ve temel olanı üçüncü maddenin birinci fıkrası, diğeri ise 19. maddenin birinci fıkrasıdır.

TTK m. 3.1, ticarî işi tanımlar, ticarî iş kavramından ne anlaşılması gerektiğini açıklar. Bu hükme göre, “Bu Kanunda düzenlenen hususlarla bir ticari işletmeyi ilgilendiren bütün işlem ve fiiller ticari işlerdendir.” Görüldüğü üzere hükümde, TTK’da düzenlenen hususların ticarî iş sayılacağına ilişkin mutlak ticarî iş ölçütü ile bir ticarî işletmeyi ilgilendiren işlem ve fiillerin ticarî iş sayılacağına ilişkin nispî ticarî iş ölçütünden hareket edilmektedir.

“Bir tacirin borçlarının ticari olması asıldır. Ancak, gerçek kişi olan bir tacir, işlemi yaptığı anda bunun ticari işletmesiyle ilgili olmadığını diğer tarafa açıkça bildirdiği veya işin ticari sayılmasına durum elverişli olmadığı takdirde borç adi sayılır.”¹ hükmünü içeren TTK m. 19.1 ise, TTK m. 3.1’in uygulanmasına yardımcı olan, onu tamamlayan² bir hüküm niteliğindedir. Gerçekten de TTK m. 19.1, TTK m. 3.1’de öngörülen nispî ticarî iş ölçütünün uygulanmasıyla, yani TTK’da düzenlenmeyen bir işin hangi hâllerde bir ticarî işletmeyi ilgilendireceği hususuyla ilgili bir düzenleme içermektedir³ .