Sınai Mülkiyet Kanunu Bağlamında Tasarımın Korunması
Protection of Designs in the Context of Industrial Property Act
Onur SARI
Bir sınai hak olan tasarım 22.12.2016 tarihinde kabul edilen Sınai Mülkiyet Kanunuyla birlikte yeniden düzenlenmiştir. Tasarımın korunması için yeni ve ayırt edilebilir olması gerekir. Ayrıca tasarımın SMK m.58/4’te belirtilen hususları içermemesi gerekir. Biz de çalışmamızda yeni SMK döneminde hangi tasarımların korunabileceğini işlemiş bulunmaktayız. Ayrıca SMK’da daha önce tasarım korumasından yararlanmayan ve genel hükümlere göre korunan tescilsiz tasarımların da nasıl korunacağını işlemiş bulunmaktayız.
Ticaret Hukuku, Tasarımın Korunması, Fikri Mülkiyet Hukuku, Yenilik, Ayırt Edilebilirlik, Medeni Hukuk, Tescili Tasarım, Tescilsiz Tasarım, Sınai Mülkiyet Hukuku.
Design, which is an industrial right, has been rearranged with the Industrial Property Law (IPL), which was adopted on 22.12.2016. In the context of IPL, the design must be new and distinctive in order to be protected. The design also has to be free of the points stated in Article 58/4 of IPL. In our study, we have dealt with what designs can be protected in the new IPL period. In addition, we have treated how the unregistered designs, those haven’t been benefited from design protection and have been protected according to the general provisions previously, will be protected within the scope of IPL
Commercial Law, Design Protection, Intellectual Property Law, Novelty, Discernibility, Civil Law, Registered Design, Unregistered Design, Industrial Property Law.
I. Giriş
Günümüzde her ürünün kendine özgü ve diğer ürünlerden ayırt edilebilir bir görünümü bulunmaktadır. Bu görünüm ürüne fonksiyonellik kazandırılabildiği gibi, estetiklik de kazandırılabilir. Görünümle ürün ticari başarı elde etmektir. Nitekim yoğun rekabet ortamında tüketiciler fonksiyonel ve estetik ürünlere yönelmektedir. Bu da orijinal görünüme sahip ürünleri, diğer ürünlere göre bir basamak ileri götürmektedir.
Başarılı görünümü düşünüp tasarlamak ise emek isteyen bir süreçtir. Nitekim tasarımcı, başarılı bir ürünün tasarımı için kayda değer bir fikri çaba harcamaktadır. Tasarımcı ürünün pazarını, kullanım alanını, hitap edeceği kesimi ve maliyetleri düşünerek ürünü tasarlamaktadır. Ürünü tasarlarken, sadece yaratıcılık yeterli değildir. Tasarımcının aynı zamanda mühendislik bilgisi ve ürünün pazarı hakkında da bilgi sahibi olması gerekir. Bu nedenle ürün tasarımı meşakkatli bir süreçtir. Kanunkoyucu da bu meşakkatli fikri çabayı koruma altına alarak tasarımcıların fikri çabasını korumuştur.
Türk hukukunda, Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (EndTasKHK), 24.06.1995 tarihinde yürürlüğe girene kadar, tasarımları koruyan özel bir düzenleme bulunmamaktaydı. Bu tarihten önce tasarımlar, şartları varsa, genellikle haksız rekabet ve eser korumasından faydalanmaktaydı. 24.06.1995 tarihli ve 554 sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameyle birlikte tasarım, sınai bir hak olarak koruma altına alınmıştır. Ancak EndTasKHK’yla koruma altına alınan tasarımlar tescilli tasarımlardır. Tescilsiz tasarımların tasarım olarak korunacağına ilişkin özel bir düzenleme KHK’da düzenlenmemiştir. Sadece EndTasKHK m.1’de, tescilsiz tasarımların genel hükümlere göre, yani haksız rekabet hükümlerine göre korunacağı belirtilmiştir. EndTasKHK’sı 2016 yılına kadar yürürlükte kalmıştır.
