Ulusal ve Uluslararası Boyutlarıyla Sağlık Hakkı

Right to Health With Its National and International Dimensions

Ali ÖZDEMİR,Şafak KOÇAK

İnsan hakları uzun dönüşüm ve mücadele evrelerinden sonra bugün taşıdığı içeriği kazanmıştır. Bütün bu süreç bir taraftan hakların gelişip çeşitlenmesiyle sonuçlanmışken bu türden bir değişim; daima açık, dinamik bir felsefi zemini de beraberinde getirmiştir. Teknolojinin gelişmesi ve sağlık alanındaki yeni yöntemler, varlık olarak insanın öz değerine ve etik ilkelere ilişkin sorgulamaları beslemiştir. Bir bütün olarak sağlık hakkının çerçevesinin çizilmesi söz konusu sorgulamaları aydınlatmaya yardımcı olacaktır. Sağlık hakkının kapsamının anlaşılması için bazı ulusalüstü insan hakları belgelerine değinmek ve bunlardan en kapsamlı olanını açıklamak isabetli olacaktır. Aynı şekilde, sağlık hakkı Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde normatif olarak düzenlenmemiş olsa da, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarına ve Türk Hukukundaki durumuna göz atmak gerekir. Böylece sağlık hakkının uzandığı boyutlar daha görünür kılınarak, sağlık hakkının insan haklarıyla arasındaki bağ vurgulanacaktır.

İnsan Hakları, Ekonomik-Sosyal ve Kültürel Haklar, Sağlık Hakkı, Türk Anayasa Hukuku, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi.

Human rights have gained content today after years of long transformation and struggle. All this has resulted in the development and diversification of the opening rights; always bringing together an open, dynamic philosophical space. The development of technology and new methods of health, the question of vaccination against humans and ethical principles. Drawing the framework of the right to health as a whole. The human rights document for the recognition of the right to health shall be clear to be protected and to be aware of them. Although the European Convention on Human Rights is not regulated normatively, it is necessary to take a look at the European Court of Human Rights and the users of Turkish law. By making the dimensions of the right to health more visible, the right to health is bound by human rights.

Human Rights, Economic-Social and Cultural Rights, Right to Health, Turkish Constitutional Law, European Court of Human Rights.

A. Giriş

Sağlık hakkı bir insan hakkı olduğundan sağlık hakkına getirilecek bir bakışın insan haklarına ilişkin köklerden kopuk ele alınamayacağı açıktır. İnsan haklarının düşünsel temelleri sağlık hakkının anlaşılmasına da felsefi bir açıklık kazandıracağı gibi sağlık hakkının bu haklar arasındaki yerinin belirlenmesi de bu açıklık kazandırma çabalarını pekiştirecektir.

Esasen hakları belirli kategorilere ayırma girişimi bazı tehlikeleri de beraberinde getirmektedir. Nitekim insan haklarının bölünmez bütünlüğü ve karşılıklı bağımlılığı bu amacı güden her çabanın varacağı son nokta olacaktır. Zira haklara ilişkin yapılan tasniflerin gerçeklikte bir karşılığının bulunup bulunmadığı sorgulanabilir.

Bununla birlikte, bu girişimin sağladığı bazı faydalar da bulunmaktadır. Özellikle alanın çalışılması bakımından getirdiği kolaylık bu faydaların başında gelmektedir. Gerçekten de insan haklarına ilişkin tarihi ve felsefi bir açımlamanın ardından bu düzlem üzerinde sağlık hakkının yerini tespit edebilmek için bazı tasniflere değinmek kaçınılmaz olmaktadır.