Kişilik Hakkını Oluşturan Kimi Unsurların Ticari Amaçlı İzinsiz Kullanımı

Unauthorised Commercial Use of Some Elements of the Right of Personality

Cüneyt BELLİCAN

İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Anabilim Dalı Öğretim Üyesi

Kişilik hakkı çeşitli unsurlardan oluşur. Bu unsurlardan bazıları, ticari açıdan kullanılmaya elverişli unsurlardır. Ticari açıdan kullanılmaya elverişli kişilik unsurları arasında, ad üzerindeki hak, resim üzerindeki hak, ses üzerindeki haklar örnek olarak gösterilebilir. Bu hakların ticari amaçlı kullanımı izni gerektirir. Bu doğrultuda, bu haklar, lisans sözleşmesine konu olabilir. Lisans sözleşmesinin veya iznin kapsamının aşılması hem borca aykırılık hem haksız fiile neden olur. İzinsiz kullanım durumunda, ünlü veya ünsüz kişi, maddi tazminat ve manevi tazminat taleplerinde bulunması mümkündür. Ayrıca, gerçek olmayan vekaletsiz işgörme hükmü çerçevesinde de talepte bulunulabilir.

Kişilik Hakkı, İmaj Hakları, Ticari Açıdan Kullanılmaya Elverişli Kişilik Hakları, Ad Üzerindeki Hak, Resim Üzerindeki Hak, Ses Üzerindeki Hak, Haksız Fiil, İzin, Lisans Sözleşmesi, İznin Yorumu, Maddi Tazminat, Manevi Tazminat, Gerçek Olmayan Vekaletsiz İş Görme.

The right of personality is consisted of various elements. Some elements of this right can be used for commercial purposes. The rights such as, the right to one’s own name, the right to one’s own picture (image), the right to one’s own voice are suitable for commercial use providing that the owner of this rights agrees to such use under a license agreement. Use of this kind of personality features without permission leads to violation of the right to personality. Exceeding the scope of the consent given under a license agreement causes both contractual and tortious liability. The injured party (celebrity or not) may claim compensation for pecuniary and non-pecuniary damages. The provision of the Code of Obligations relating to false agency without authorisation may also be applied.

The Right of Personality, Image Rights, The Right of Publicity, The Right to One’s Own Name, The Right to One’s Own Picture, The Right to One’s Own Voice, Unlawful Act, Permission, Consent, License Agreement, Interpretation of Consent, Pecuniary Damages, Non-Pecuniary Damages, False Agency Without Authorisation.

Kişilik hakkı¹, doğuştan devredilmez ve vazgeçilmez özellikleriyle tanımlanan bir haktır. Kişilik hakkını oluşturan değerler veya kişilik hakları sınırlı sayı prensibine tabi değildir². Zamanın ihtiyaçları doğrultusunda, teknolojik gelişmeler eşliğinde yeni unsurlar, yeni kavramların (örneğin kişisel veriler) eşliğinde, kişilik hakkının bir parçası haline gelmektedir. Kişilik hakkı içine giren değerlerin diğer bir deyişle yeni koruma konularının ortaya çıkması, kişilik hakkı kavramının genişletmektedir. Kişilik hakkı denilince, vücut bütünlüğü, şeref ve haysiyet, özel hayatın gizliliği, resim, ad, ses, söz, biyografi (hayat hikayesi) gibi değerler üzerindeki haklar akla gelmektedir.

Kişilik hakları veya kişilik hakkını oluşturan değerler denildiğinde, gerek öğretide gerekse uygulamada benzer sayımlara/listelere rastlanır. Öğretide kişilik hakkını oluşturan değerler konusunda birbirine -haklı olarak- benzeyen alt kategorilere rastlanmaktadır. Örneğin, kişilik hakkını oluşturan değerler arasında, “1. Hayat ve sağlık”, “2. Vücut bütünlüğü”, “3. Hayat alanı”, “4. Şeref ve haysiyet”, “5. Resim ve ses”, “6. Ad”, “7. Diğer kişisel değerler”³. Yine bir başka sıralama, “a) Ad”, “b) Hayat, sağlık ve vücut tamlığı”, “c) Faaliyet ve yaşamını düzenleme özgürlüğü”, “d) Haysiyet ve onur”, “e) Resim ve ses”, “f) Kişinin sırları”, “g) Özel hayat⁴” şeklindedir.