Fotoğraf Sanatları Alanında Telif Hakları

Copyrights in the Field of Photography Arts

Azra ARKAN SERİM

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Anabilim Dalı Öğretim Üyesi

Etimolojik kökenine baktığımızda, fotoğrafın, eski yunanca “photos”, ışık ve “graphos”, çizim kelimelerinin bir araya gelmesinden türetildiği görülmektedir. Bir başka deyişle, fotoğraf “ışıkla çizmek”tir.

Diğer sanat türlerine göre oldukça yeni olan fotoğraf sanatı, başlangıçta önemli sayılabilecek sermaye ve ekipman gerektirirken bugün gelişen teknoloji ile günlük hayatımızın adeta bir parçası olmuştur. Özellikle mobil telefonların fotoğraf çekme özelliği kazanması ve sosyal medyadaki fotoğraf kullanımı konunun önem kazanmasına yol açmıştır.

Makalemizde yerlerinde ayrıntılı olarak inceleneceği üzere:

Öncelikle telif haklarına konu olabilecek fotoğrafların neler olduğu, üzerinde durulmuş ve Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda iki tür fotoğrafın eser olarak kabul edildiği ve dolayısıyla telif hakkına konu oluşturabileceği tespit edilmiştir. Bunlardan ilki, FSEK m. 2 bend 3’de “ilim ve edebiyat eseri” olarak kabul edilen, bediî yani estetik vasfı bulunmayan her nevi teknik ve ilmi mahiyetteki fotoğraf eserleri; diğeri ise FSEK. m. 4 bend 5’te düzenlenen ve “güzel sanat eseri” sayılan, estetik vasfa sahip fotoğraflardır.

FSEK kapsamında eser sahibi olarak kabul edilen fotoğrafçının kim olduğu tespite çalışılmış ve prensip olarak FSEK. m. 8’e göre, eser sahibinin onu meydana getiren kişi olduğu ancak FSEK. m. 10 kapsamında iştirak halinde eser sahipliğinin de söz konusu olabileceği belirlenmiştir.

Fotoğraf sanatçısı, eser niteliği taşıyan fotoğrafı üzerinde eser sahiplerine FSEK kapsamında tanınan tüm manevi ve mali haklara sahiptir. Bu kapsamda fotoğraftan herhangi bir şekilde yararlanılması FSEK. m. 52’ye göre hak sahibinin yazılı iznine tabidir. Bununla birlikte, yararlanma, eser sahibi haklarına getirilmiş istisnalar içerisinde kalıyorsa bu durumda eser sahibinden izin alınmasına gerek olmayacaktır.

Fotoğraf üzerindeki telif haklarının devir ve intikali diğer eserler üzerindeki telif hakları ile paraleldir.

Son olarak ifade edilmelidir ki, fotoğraf üzerindeki telif hakkı sahibine sağlanan koruma, diğer eser sahipleri ile aynı olup; telif hakkı ihlal edilen hak sahibi gerek hukuk gerekse ceza davaları ile korunmaktadır.

Telif Hakkı, Fotoğraflar Üzerinde Telif Hakkı, Eser, Eser Sahibi, Manevi ve Mali Haklar.

Etymologically speaking, the word 'photography' was created from the Greek roots “photos”, meaning light, and “graphos”, meaning drawing. In other words, photography means “drawing with light”.

Quite new as a discipline of art compared to other branches of art, photography required no small capital in addition to tools and equipment at the beginning. But today, in parallel to technological advancements, it has become an integral part of everyday life. Camera features of mobile phones, and frequency of posting pictures on social media raised its popularity.

In this article, as elaborately specified as the occasion arises:

First of all, photographs that could be subject to copyrights have been discussed and it is found that there are two types of photographs recognised as a work of art according to the Law on Intellectual and Artistic Works. The first of these types is "works of science and literature" recognised as all kinds of technical and scientific photographic works that do not have an esthetical character as set forth in paragraph 3 of article 2 of the Law on Intellectual and Artistic Works, while the second is "works of fine arts" with esthetical value as referred to in paragraph 5 of article 4 of the Law on Intellectual and Artistic Works.

Attempts have been made under the Law on Intellectual and Artistic Works in order to define author, and as a principle, author is defined as the person who creates it according to article 8 of the Law on Intellectual and Artistic Works, however article 10 of the Law on Intellectual and Artistic Works provides that author may also be a unity of its creators if the work created through participation of more than one persons constitutes a whole.

A photographer is entitled to have all moral and economic rights on photograph that is qualified as a work of art within the framework of the Law on Intellectual and Artistic Works. In this context, exploitation of such rights arising out of or connected to photography by others in any way is subject to written consent of the right owner according to article 52 of the Law on Intellectual and Artistic Works. If exploitation remains within the exceptions introduced to the rights and benefits of the author, in this case it will not be required to seek permission from the author.

Transfer of copyrights on a photograph is parallel to the copyrights on any other works of art.

Finally, protection provided to a photograph's copyright owner is identical to that of the other authors; a right owner whose copyrights are violated is protected and defended by civil law actions and also by criminal action.

Copyright, Copyright on Photographs, Work, Author, Moral and Economic Rights.

Etimolojik kökenine baktığımızda, fotoğrafın, eski yunanca “photos”, ışık ve “graphos”, çizim kelimelerinin bir araya gelmesinden türetildiği görülmektedir. Bir başka deyişle, fotoğraf “ışıkla çizmek”tir¹.

Fotoğraf sanatının tarihi aslında diğer sanat türlerine nazaran oldukça yeni sayılabilir. Tarihte bilinen ilk fotoğraf Fransız mucit Joseph Nicephore Niepce tarafından çekilen 1826 yılına ait bir dam üzerindeki güvercin yuvasını içeriyor².