Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Soruşturmanın Sulh Ceza Hâkimi Tarafından Yürütülmesi - Kısa Bir İnceleme

Conduct of the Investigation by the Justice of the Peace - A Short Review

Ezgi CANKURT

Benzer konulardaki soruşturmaların, benzer muhakeme süjeleri tarafından yürütülmesi gerekir. Aksi halde, “eşit hukuki koruma” ilkesine ve bunun dayanak noktası olan eşitlik ilkesine aykırılık teşkil edebilecektir. Gecikmesinde sakınca bulunan halin tespiti oldukça zor olduğu gibi, cumhuriyet savcısına ulaşılamaması da günümüz koşullarında kabulü mümkün bir durum değildir. cumhuriyet savcısının iş yükünü aşma kriteri de belirsiz bir kriterdir. Hükmün gerçekten var olabilmesi için, “itham-savunma-hüküm” şeklinde bir muhakeme diyalektiğinin varlığı zorunlu olmakla birlikte; sadece kovuşturma değil, soruşturma açısından da bu durum önem taşımaktadır. Sulh ceza hakiminin soruşturmayı düzenlemesi istisnai bir yetkidir ve dar yorumlanması gereklidir.

Sulh Ceza Hakimi, Soruşturma, Hukuk Güvenliği İlkesi, Singularia Non Sunt Extendenda.

Similar investigations should be carried out by similar judicial bodies. Otherwise, this may be contrary to the principle of “equal legal protection” and the principle of equality which is its main point. It is difficult to determine the conditions, which are peril in delay, furthermore to accept the inability to reach the public prosecutor is not possible in present conditions. The criteria to overcome the work load of the public prosecutor is uncertain. In order for the judgment to exist actually the existence of a dialectic of reasoning like “accusation-defense-judgment” is mandatory; this is important not only for prosecution but also for investigation. The authority of the judge of the criminal court of the peace, to regulate the investigation is exceptional and should be interpreted in a narrow way.

Justice of the Peace, Investigation, The maxim of Legal Certainty, Singularia Non Sunt Extendenda.

GİRİŞ

Eşitlik ilkesi; İHEB (İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi) m.2, KSHS (Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi) m.2/1, ESKHS (Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi) m.2/2, İHAS (İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi) m.14 ve AY (Anayasa) m.10 uyarınca, devletin yerine getirilmekle yükümlü olduğu insan haklarındandır. Benzer hukuki durumlarda bireylerin veya grupların arasında hukuki açıdan ayırım yapılmaması anlamına gelen “eşit hukuki koruma” KSHS m.26’da yer almaktadır1 . Bazı dosyalarda cumhuriyet savcısının, diğer durumlarda da sulh ceza hakimi tarafından soruşturma işlemlerinin yürütülmesi; yani benzer konularda benzer muhakeme süjeleri tarafından soruşturmanın yürütülmemesi, “eşit hukuki koruma” ilkesine ve bunun dayanak noktası olan eşitlik ilkesine aykırılık teşkil edebilecektir.

Hukuk güvenliği açısından, kişilerin muhakeme işlemini yürüten süjeyi de bilmesi gerekmektedir. Kaldı ki; gecikmesinde sakınca bulunan hal ve işgücünü aşma kriterleri, tanımı kolaylıkla yapılamayan, somut olaya göre değişken özellikler barındırmaktadır. Gecikmesinde sakınca bulunan halin tespiti oldukça zor olduğu gibi, cumhuriyet savcısına ulaşılamaması da günümüz koşullarında kabulü mümkün olan bir durum değildir. Öte yandan cumhuriyet savcısının iş yükünü aşma kriteri, özünde cumhuriyet savcısına soruşturma verilmeden, peşin hüküm verilerek o soruşturmayı yürütemeyeceğine dair bir güvensizlik barındırmaktadır. Herhangi bir soruşturmada cumhuriyet savcısının dosyayı yürütebileceğine güvenilebilirken, başka bir olay açısından iş yükünü aşacağının tespiti için gerekli olan kriterler her şeyden önce kanunda yer almamaktadır. Bu tespitin nasıl yapılacağı da ayrı bir tartışma konusudur. Hukuk güvenilirliği açısından önemli sorunlar ortaya çıkarttığı gibi, suçsuzluk ve masumiyet karinesini de zedelemektedir. Masumiyet karinesinin, soruşturma aşamasında da uygulanması gereklidir2 .

Kişilerin soruşturma işlemlerini cumhuriyet savcısının gerçekleştirdiği durumlarda itiraz edemeyeceği, öte yandan sırf hakimlik kararı olması sebebiyle CMK m.267 uyarınca itiraz hakkı verilmesi hukuk güvenliği ve eşitlik ilkesi ile açıkça çelişmektedir3 . CMK m.163; cumhuriyet savcısının soruşturmayı yürütmeye yetkili muhakeme süjesi olarak kabul edilmesi genel kuralından ayrılmayı gerektiren bir istisnai hükümdür. Öte yandan, söz konusu istisnai hüküm, her soruşturma işlemine uygulanabilecek ve kıyasa yol açacak şekilde düzenlenmiştir. İstisnai hükmün genel hüküm gibi uygulanması kanun koyucunun iradesi ise, buna dair düzenleme yapılması gerekliliği ortaya çıkmıştır.