Halka Açık Anonim Ortaklıkların Yönetim Kurulunda Yetki Devri Zorunlu mudur?
Is it Mandatory to be Delegated Power in the Board of Directors of Publicly Held Companies?
Çağlar MANAVGAT
Halka açık anonim ortaklıkların kurumsal yapısı ve işleyişinde, kurumsal yönetim ilkelerinden kaynaklanan farklı özellikler vardır. Bu bağlamda halka açık anonim ortaklıkların yönetim kurulunda da, kurumsal yönetimin gerektirdiği özgün bir yapılanma söz konusudur.
Halka açık anonim ortaklıkların yönetim kurulunda yönetim ve temsil yetkisini kullanmakla, gözetim işlevini yerine getirmekten kaynaklanan menfaat çatışmalarının giderilmesi için çözümler geliştirilmiştir. Yönetim ve temsil yetkisinin devredildiği hâllerde, gözetimin menfaat çatışmasından uzak, icrada görevli olmayan yönetim kurulu üyelerince yürütülmesi, kurumsal yönetimin evrensel özelliklerinden birisi hâline gelmiştir. Türkiye’de uygulanan Kurumsal Yönetim İlkeleri’nde de, yönetim kurulunda yönetim ve temsil yetkisinin devredildiği üyelerin bulunması hâlinde bunların gözetim sorumluluğunun icrada görevli olmayan üyelere verilmesi; bu bağlamda yönetim kurulunun yarısından fazlasının icrada görevli olmayan üyelerden oluşması ve yönetim kuruluna yardımcı komitelerin oluşturulmasında da anılan yönetim kurulu üyelerine ağırlık verilmesi öngörülmüştür.
Halka açık anonim ortaklıkların yönetim kurulunun oluşumunda ve işleyişinde temel kavram olan icrada görevli olmayan yönetim kurulu üyesinin tanımlanması ve çerçevesinin çizilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu kavrama farklı anlamlar verilmesi mümkün olmakla beraber, ayırıcı özelliklerin sorumluluk hukukuna dayalı ölçütlerle oluşturulması yerinde olacaktır.
Halka Açık Anonim Ortaklık, Kurumsal Yönetim, İcrada Görevli Olmayan Yönetim Kurulu Üyesi.
There are different features in the institutional structure and functioning of publicly held companies that result from corporate governance principles. In this context, the board of directors of publicly held companies also has a specific structure required by corporate governance.
There are solutions for eliminating conflicts of interest arising from the exercising of the supervisory function and the using of management and representation authority of the board of directors. In the cases where management and representation authorities are delegated, the fact that the supervision is carried out by non-executive board members, is one of the universal characteristics of corporate governance. According to the Corporate Governance Principles in Turkey, in the case that there are members to whom the management and representation authority is delegeted to the other board members or the third parties, their supervision responsibilities shall be given to the non-executive members. In this context, it is envisaged that more than half of the board of directors will consist of members who are non-executives and that they have crucial role in the formation of committees for the board of directors.It is very important for publicly held companies to identify and frame the concept of non-executive board member, which is the basic concept in the formation and functioning of the board of directors. While this concept could be given different meanings, it would be appropriate to establish differential features based on liability law.
Publicly Held Companies, Corporate Governance, Non-Executive Board Members.
Giriş
Sermaye Piyasası Kurulu (SPKr)’nun II-17.1 Kurumsal Yönetim Tebliği (KYT)’nde halka açık anonim ortaklıkların yönetim kurulu yapısına ilişkin olarak aranan özellikler, bu ortaklıklara özgü bazı soruların oluşmasına yol açmıştır. İlk olarak, yönetim veya temsil yetkisi devri yapılmayan ya da üyeleri, yönetim kurulu dışında, yönetim veya temsil yetkisini veren bir görevde bulunmayan bir yönetim kurulunda icrada görevli olmayan üyenin bulunmadığı sonucuna ulaşılabilir mi sorusuna yanıt aranmalıdır. Bu sorunun içinde yer alan bir soru da, salt yönetim kurulu üyesi olmanın icrada görevli olmak sıfatını verip vermeyeceğidir. Anılan sorulara olumlu yanıt verilir ve salt yönetim kurulu üyesi olmak icrada görevli olmak anlamında yorumlanırsa, Tebliğ ekindeki Kurumsal Yönetim İlkeleri (KYİ) 4.3.2 hükmünün gereğini yerine getirmek ve yönetim kurulunun yarıdan fazlasının icrada görevli olmayan üyelerden oluşmasını sağlamak için yönetim veya temsil yetkisinin devrinin zorunlu olduğu sonucuna ulaşılması gerekecektir. KYİ’nin amaçları bakımından değerlendirme yapılarak, ulaşılan bu sonucun amaçsal bakımdan yerindeliği de yanıtlanması gereken bir başka soru olarak ortaya çıkmaktadır.
Bu sorulara yanıt ararken önce icrada görevli olmayan yönetim kurulu üyesi kavramının sınırlarını çizmek, bu bağlamda benzer kavramlarla ilişkisini, işlevlerini ortaya koymak; daha sonra icrada görevli olmanın ya da olmamanın nesnel ölçütlerini belirlemek yerinde olacaktır.
I. Kurumsal Yönetim İlkeleri Çerçevesinde Halka Açık Anonim Ortaklığın Yapısı
KYT’de halka açık anonim ortaklıkların kurumsal yönetimine ilişkin ilke ve esaslar düzenlenmiş, Tebliğ ekinde de KYİ belirlenmiştir. İlkelerin bir kısmına uyulması isteğe bağlı olmakla beraber, Tebliğ’in 5.1 hükmünde sayılan ilkelere uyulması zorunlu kılınmıştır.
