Sosyal Medya Aracılığıyla Kişilik Haklarının İhlali

Soziale Medien und die Verletzung von Persönlichkeitsrechten

Özdem ÖZAYDIN

Kişilerin ismi, resmi, özel hayatı, vücut bütünlüğü, şerefi ve haysiyeti gibi kavramlar kişilik haklarının olmazsa olmazlarıdır. Günümüzde teknolojinin hızla ilerleyişi kişilik haklarının ihlali kavramını beraberinde getirmiştir. İnternet kullanımının yaygınlaşması sosyal medya kullanım oranını da artırmış, böylece kişilerin birbirleri ile iletişim ve etkileşimleri yaygınlaşmıştır. Bu artışın bir sonucu olarak, kişilik haklarının sosyal medya aracılığı ile ihlali söz konusu olmuştur. Zira sosyal medya yolu ile kitlelere ulaşım kolaylaşmakta, kişilik hakkı ihlalleri de kitlelere karşı yaygın olarak gerçekleşebilmektedir. Çalışmamızda sosyal medyanın ne olduğu, sosyal medyada kişilik hakkı ihlalinin ne şekilde karşımıza çıkabileceği ve kişilik haklarının korunma yolları üzerinde genel olarak durulacaktır.

Sosyal Medya, Kişilik Haklar, Anayasa, Medeni Kanun, Türk Ceza Kanunu, 5651 sayılı Kanun.

Der Name, das Bild, das Privatleben, die körperliche Unversehrtheit, die Ehre und die Würde einer Person beschreiben die wesentlichen Elemente von Persönlichkeitsrechten. Eingriffe in diese und Verletzungen dieser Rechte geschehen heutzutage nicht zuletzt durch die rasche Entwicklung der gegenwärtigen Technik. Gemeinsam mit der immer weiteren Verbreitung der Internetnutzung hat sich auch die Nutzung sozialer Medien verstärkt, was zu einer weiteren Zunahme der Kommunikation und Interaktion verschiedener Personen miteinander geführt hat. Dies beförderte demgemäß auch Eingriffe in und Verletzungen von Persönlichkeitsrechten mittels der sozialen Medien, weil über diese Medien der Zugang zu einer großen Zahl an Menschen erleichtert wurde. Auch der gleichzeitige Eingriff in bzw. die Verletzung von Persönlichkeitsrechten einer Vielzahl von Personen nahm parallel weiter zu. In der vorliegenden Arbeit wird untersucht, was unter dem Begriff der sozialen Medien zu verstehen ist, in welcher Art und Weise der Eingriff in und die Verletzung von Persönlichkeitsrechten dort stattfindet und wie man sich davor schützen kann.

Soziale Medien, Persönlichkeitsrecht, Grundgesetz, Bürgerliches Gesetzbuch, Strafgesetzbuch, Gesetz Nr. 5651.

Giriş

Sosyal medya, kişilerin internet aracılığıyla yapmış oldukları paylaşım ve etkileşimlerin bütünü olarak adlandırılabilir. Yine sosyal medya; web 2.0 teknolojileri üzerine kurulan, daha derin sosyal etkileşime, topluluk oluşumuna ve işbirliği projelerini başarmaya imkan sağlayan web siteleri olarak tanımlanabilir.¹

Günümüzde sosyal medya alanını oluşturan Facebook, Twitter, Youtube, Snapchat, Instagram gibi sosyal ağların yaygın olarak kullanılması kişi hak ve hürriyetleri alanını yakından ilgilendirmektedir. “Sosyal medya çok yaygın bir kullanıma sahiptir. Günümüzde internete bağlanan yetişkinlerin % 91’i sosyal medyayı düzenli bir şekilde kullanmaktadır. İnsanlar sosyal ağlarda diğer internet sitelerinde harcadıkları zamandan çok daha fazlasını harcamaktalar. Bu zamanında % 20’sini bilgisayar başında % 30’unu ise mobil iletişim vasıtaları ile harcadıkları hesaplanmaktadır. Birbirlerini farklı bir demografik yapı ve farklı içerik sağlayıcılarla besleyen yüzlerce sosyal ağ sitesi mevcuttur. Dahası, bu sosyal ağ sitelerinin kullanıcıları büyük miktarda veri oluşumu gerçekleştirmektedir. Twitter kullanıcıları her iki buçuk günde bir milyar tweet atmaktadır. Instagram kullanıcıları her gün 40 milyon fotoğraf yüklemektedir. Facebook kullanıcıları her dakika 684,478 parça içerik paylaşmakta ve Youtube kullanıcıları her dakika 48 saatlik yeni video yüklemektedirler."²

Sosyal medya kullanımının bir sonucu olarak kişilik hakkı ihlalleri önemli bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Örneğin Twitter adlı sosyal paylaşım sitesinde her üye kendi kişisel sayfasında üçüncü kişiler hakkında görüşler ve eleştiriler yazabilmektedir. Bu yazılarda hukuka uygunluk sebebi bulunmaması halinde makale konumuz olan sosyal medyada üçüncü kişinin kişilik hakkı ihlali söz konusu olmaktadır. Anayasamız kişilerin haberleşme özgürlüğünü (m.22) korumuştur. Ancak sosyal medyada haber verme haklarının kullanımı sırasında bir hukuka uygunluk nedeni olmaksızın kişilik hakkı ihlali halinde, hakkı ihlal edenler, aşağıda göreceğimiz üzere, hukuki ve/veya cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalabilmektedirler. Ayrıca hakları ihlal edilen üçüncü kişiler, 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun çerçevesinde kanunun aradığı şartların varlığı halinde yayınlarla ilgili olarak erişimin engellenmesi kararı için mahkemeye başvurma hakkına sahip olabilmektedirler.³

Çalışma konumuzun önemi burada ortaya çıkmaktadır. Çalışmamızda sosyal medyanın ne olduğu, sosyal medyada kişilik hakkı ihlalinin ne şekilde karşımıza çıkabileceği ve kişilik haklarının korunma yolları üzerinde genel olarak durulacaktır.

A. Sosyal Medya Kavramı

Sosyal medya bireylerin internet ağını kullanarak duygu ve düşüncelerini paylaşmalarını, sosyalleşmelerini, birbirleri ile iletişim ve etkileşim kurmalarını sağlayan medya sistemidir. Sosyal medya “web 0.2 üzerinde ideolojik ve teknolojik içeriklerin yapılanmaların kullanıcı merkezli bir şekilde üretilmesine ve geliştirilmesine izin veren internet tabanlı uygulamaların bütünü”⁴ olarak da tanımlanmıştır. AKAR tarafından sosyal medya; “web 0.2 teknolojileri üzerine kurulan, daha derin sosyal etkileşime, topluluk oluşumuna ve işbirliği projelerini başarmaya imkan sağlayan web siteleri”⁵ olarak tanımlanmıştır.

Sosyal medyada kullanıcılar bir kimliğe sahiptirler ve bu kimlik kullanıcının başkaları tarafından tanınmasını sağlayan araçtır. Sosyal medyada konuşmalar, paylaşımlar, takipçiler, gruplar bireylerin birbirleri ile etkileşimleri ve ilişkilerinin artmasında etkin rol oynayan faktörlerin başında gelmektedir.⁶