Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Macaristan’da Bireysel Başvuru Sistemi

Individual Application System in Hungary

Gizem GÜNER YAŞAR

Bireysel başvuru yolu bireylere, Anayasa’ya aykırı temel hak ihlallerini bizzat engelleme hakkı vermektedir. Bu yol, Anayasa ile güvence altına alınan temel hak ve özgürlükleri daha etkin hale getirmek bakımından son derece önemlidir. Türkiye’de bireysel başvuru yolu, 12 Eylül 2010 tarihinde yapılan halk oylaması ile kabul edilmiştir. Macaristan’da ise 1989 yılında Anayasa Mahkemesi Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle, Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvurular başlamıştır. Bu dönemde Macaristan Anayasa Mahkemesi’ne başvuru sistemi actio popularis ve (gerçek olmayan) anayasa şikâyeti başvuruları olarak ikiye ayrılmaktadır. 2012 yılında yeni yapılan Anayasa ve Anayasa Mahkemesi Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle actio popularis uygulaması kaldırılmıştır. Bunun yerine üç tip bireysel başvuru modeli getirilmiştir. Bu çalışmanın amacı da Macaristan’daki bireysel başvuru sistemini geçmişten günümüze irdelemektir.

Bireysel Başvuru, Anayasa Şikayeti, Actio Popularis, Anayasa Mahkemesi, Macaristan.

By virtue of the remedy of the individual application, individuals have a right to submit their complaint in order to protect and promote their own basic rights. This remedy is very important with regard to protect the basic rights effectively. The individual application remedy in Turkey is accepted by referandum on 12th September 2012. In Hungary, the remedy of individual application has been introduced in 1989, when Law of Constitutional Court came into force. In that period, the application system is divided into two parts as actio popularis and atypical constitutional complaint. In 2012, the remedy of the actio popularis was replaced by the new Constitution and the Law of Constitutional Court. Instead, three types of individual application has been introduced. Therefore, the purpose of this article is to examine the individual application system of Hungary from past to the present.

Individual Application, Constitutional Complaint, Actio Popularis, Constitutional Court, Hungary.

Giriş

İnsan hakları, yıllardır üzerinde konuşulan, tartışılan ve güncelliğini hiç yitirmeyen bir konudur. İnsan hakları genel olarak, insanın sırf insan olmasından dolayı doğuştan sahip olduğu, devredilmez, vazgeçilmez ve evrensel nitelikte temel hak ve özgürlükleri ifade etmektedir.

Günümüzde temel hak ve özgürlükler demokratik anayasaların vazgeçilmez ögeleridir. Bir anayasada geniş bir temel hak ve özgürlük listesinin var olması, o anayasanın demokratik olması için bir unsur olmakla birlikte yeterli değildir. Bireylerin temel hak ve özgürlüklerine karşı yapılacak ihlaller karşısında etkili koruma mekanizmalarının öngörülmemesi, bu temel hak ve özgürlüklerin yalnızca anayasa metninde kalmasına neden olur.

Temel hak ve özgürlüklerin bireyler tarafından ihlal edilmesi halinde ihtilaf, genel mahkemeler tarafından çözülür. Devlet organları tarafından gerçekleştirilen ihlallerde ise bireylerin daha etkili koruma mekanizmalarına ihtiyaçları vardır. Bu koruma mekanizmalarından, insan haklarını uluslararası düzeyde koruyan, Türkiye’nin de taraf olduğu1 Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi oldukça önemli bir yere sahiptir. Çünkü bu Sözleşme, insan haklarının uluslararası düzeyde korunması hususunda yargısal bir koruma sağlamaktadır. Ulusal düzeyde ise Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru, insan haklarının korunması açısından önemli bir yer arz etmektedir. Nitekim Venedik Komisyonu da çeşitli fırsatlarla açıkladığı görüşlerinde, bireysel başvuru kurumunun önemine dikkat çekmiş, bu kurumun bireylerin temel hak ve özgürlüklerinin daha iyi ve daha etkili korunmasına yardımcı olacağını belirtmiştir2.