Yargı Kararları Işığında Hizmet Kusuru

Neglect of Duty in the Light of Judicial Decisions

Müzeyyen EROĞLU DURKAL

Karşılaştırmalı hukukta olduğu gibi Türk idare hukukunda da idarenin sorumsuzluğu anlayışından uzaklaşılıp, sorumluluğuna geçişte kabul edilen ilk sorumluluk türü, hizmet kusuru olmuştur. Hizmet kusuru kavramının mevzuat çerçevesinde yapılan bir tanımı bulunmamaktadır. İlkenin ülkemizde ortaya çıkması ve gelişimi yargı kararlarıyla olmuştur. Hizmet kusurunun, ülkemizde uygulanmaya başlandığı dönemde idarenin sorumluluğunu sınırlandırmak amacıyla ağır kusur kriteri, kişisel kusur gibi kavramlara başvurulmuştur. Günümüze kadar olan süreçte ise söz konusu kavramların uygulama alanlarının yargı kararlarıyla giderek daraltıldığı ve hizmet kusurunun uygulama alanının genişletildiği izlenmektedir. İdarenin hizmet kusuru nedeniyle sorumluluğunun içtihatlara dayanmasının yararları olduğu kadar birtakım sakıncaları da vardır. Bu içtihadi özellik sayesinde zaman içinde değişen koşullara göre idarenin sorumluluğu da farklı karakterler kazanmakta ve ihtiyaçlara daha iyi cevap verebilmektedir. Yüksek Mahkemelerimiz arasında aynı konuda birlik ve uyumun bulunmaması ise en büyük sakınca olarak karşımıza çıkmaktadır.

Hizmet Kusuru, Hizmet Kusurunun Özellikleri, Hizmet Kusuru Sayılan Haller, Ağır Kusur, Kişisel Kusur.

In Turkish administrative law the first liability type, accepted in transition from non-liability of administration to liability, is neglect of duty likewise in the comparative law. Neglect of duty doesn’t have a definition made in the context of written law. In our country emergence and evolution of this principle has been shaped by judicial decisions. The concepts such as gross fault criteria and personal fault were applied in order to limit the liability of the administration in the period when the neglect of duty started to be applied in our country.. In the process up to now, it has been observed that the application areas of these concepts are gradually narrowed and the application area of the neglect of duty is expanded by the judicial decisions. There are some drawbacks as well as benefits to predicate liability of administration arising from neglect of duty to case laws. By virtue of this case law feature, the liability of the administration gains different characters according to the changing conditions within the course of time and also responds better to the needs. The fact that there is no unity and harmony among the High Courts decisions is the biggest drawback

Neglect of Duty, Features of Neglect of Duty, States of Neglect of Duty, Gross Fault, Personal Fault.

Giriş

İdarenin sorumluluğu, idarenin eylemleriyle ya da işlemleriyle bireylere vermiş olduğu zararların tazmini anlamına gelmektedir. İdarenin sorumluluğu, idari faaliyetler nedeniyle yönetilenlerin mali durumunda ortaya çıkan eksilmenin ya da çoğalma olanağından yoksunluğun giderilebilmesi için aranılan koşulları, uygulanması gereken kuralları ve ilkeleri içerir.

19. yüzyılın ikinci yarısına kadar, hemen hemen her ülkede devletin sorumsuzluğu ilkesi hâkim iken; devletin görevlerinin artması, hukuk devleti anlayışının gelişmesi ve liberal devletten sosyal devlete geçilmesi bu sorumsuzluk anlayışından da uzaklaşmayı beraberinde getirmiştir. Bugün idarenin faaliyetlerinin oldukça geniş bir alana yayılmış olması, idari faaliyetler sonucu bireylerin zarar görme ihtimalini de önemli bir sorun olarak karşımıza çıkarmaktadır.

İdarenin sorumsuzluğu anlayışından uzaklaşıp idarenin sorumluluğunun kabulünde ilk olarak kusur kavramına dayanılmış ve idarenin kusuru ile bireylere vermiş olduğu zararların tazmini cihetine gidilmiştir. İdarenin sorumluluğu konusunda söz konusu edilen kusur, kişilerde aranan sübjektif nitelikte kusur olmayıp, kişilerin dışında kalan kamu hizmetlerinin kuruluşu ve işleyişi ile ilgili objektif bir kusurdur. Devlet, hizmetleri en etkin, en verimli ve hukuka uygun şekilde sağlamakla yükümlüdür. Devletin bu borcunu yerine getirmemesi hizmet kusurunu oluşturmaktadır.