Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Ceza Muhakemesinde Hüküm ve 
türk Ceza Kanununda Kabul Edilen
 Suç Teorisi (CMK m. 223)

Murat BALCI

Bu makalede Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 223’ncü maddesinde düzenlenen hüküm ve suç genel teorisi ile ilişkisi üzerinde kısaca durulmuştur. Ceza hukukunda hukuki niteliği tartışmalı olan birçok hukuki müessesenin niteliği kanunla belirlenmiştir. Madde muhakeme hukukunun yanı sıra maddi ceza hukuku nu da yakından ilgilendirmektedir. Bu sebeple maddenin maddi ceza hukuku ile ilgisi üzerinde de durulmuştur.

Hüküm, Suç Teorisi, Ceza Muhakemesi, Maddi Ceza Hukuku, Türk Ceza Kanunu.

I. GİRİŞ

Hüküm (Urteil) vermek iki kavram arasındaki ilişkiyi kabul etmek veya reddetmektir1. Hüküm verme aşamasında, hâkimin kendi mesleki tecrübesinden doğan ve önceden sahip olduğu görüşler de etkili olur. Ceza muhakemesi hukukunda, esas mahkemenin uyuşmazlığın esasını teşkil eden olay hakkında verdiği ve fiilin sanık tarafından gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği, sanık tarafından gerçekleştirilmiş ise hak ettiği cezanın ne olduğunu tayin eden kararlara hüküm denilmektedir2. Yapılan tanımdan anlaşılacağı üzere mahkemece verilen tüm kararlar hüküm değildir. Örneğin yetkisizlik kararı, CMK’nın 223’üncü maddesinde düzenlendiği şekliyle hüküm değildir.

Hükmün dayanağını karar oluşturmaktadır. Kararlar ara karar ve son karar şeklinde ikiye ayrılabilir. Son karar, yargılama makamının önüne getirilmiş bir uyuşmazlığı çözen, doğrudan doğruya yargılayan karardır. Son karar ile hüküm kavramı aynı değildir. CMK’da ifade edilen hüküm, duruşmaya son veren karar anlamında kullanılmaktadır. Ancak durma kararı henüz son karar verilemeyecek zamanlarda verilmişse, uyuşmazlığı, doğrudan veya dolayısıyla çözmediğinden karar değildir3.

CMK’nın “Duruşmanın Sona Ermesi ve Hüküm” başlıklı 223’üncü maddesi, sadece ceza muhakemesi hukuku bakımından değil; TCK’da kabul edilen suç teorisi bakımından ayrıntılı olarak ele alınması gereken bir düzenleme niteliğindedir. Çünkü maddede, maddi ceza hukukunda düzenlenen kurumlar tek tek sayılmak suretiyle, hangi halde ne şekilde karar verilmesi gerektiği ele alınmıştır. Bu madde doğrultusunda hâkim, doktrindeki tartışmaların ötesinde, Kanundaki amir hükme göre hareket edecek ve hukuk uygulamasında birlik sağlanacaktır.