Gümrük Uyuşmazlıklarında Gümrük Müşavirlerinin Sorumluluğu*
The Legal Responsibility of Custom Consultants in Custom Disputes
Gülşen GEDİK
Türkiye Gümrük Bölgesine giren-çıkan eşyaya ve taşıt araçlarına uygulanacak gümrük kurallarını belirleyen geniş kapsamlı bir çerçeve yasayı ifade eden Gümrük Kanunu, bir taraftan gümrük düzenini kurmaya, diğer taraftan da gümrük vergileri, gümrük rejimleri, gümrük cezaları, kanun yolları, gümrük müşavirliği gibi birçok konuyu düzenlerken bu konuların temel ilke ve esaslarını ortaya koymuş, ayrıntıları ise Tüzük ve Yönetmelikler’e bırakmıştır.
Gümrük vergilerinin zamanında veya hiç tahakkuk ettirilmemesi ve/veya Kanun’da belirtilen bazı şekil şartlarına uyulmaması hallerinde hangi şartlarda yükümlülerin sorumlu tutulacağı ve bu sorumluğun çerçevesi Gümrük Kanunu ve Kanun’a dayanılarak çıkartılan Yönetmelik ve Tebliğler ile düzenlenmiş olup söz konusu Mevzuat kapsamında gümrük müşavirleri “yükümlü” olarak düzenlenmiştir. Yükümlü sıfatını haiz gümrük müşaviri, beyan sahibi ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumludur.
Gümrük Vergisi, Gümrük Uyuşmazlıkları, Gümrük Müşaviri.
Customs Law which establish customs rule for ware and wehicles that enter and exit off from Turkey Custom Region on the one hand custom get organized and theorise custom duties, regimes, penalties, legal remedies, consultants and repoist details to regulations.
Custom duties no accrued or after due date and/or break the form rule in Law in what aspects taxpayers shall be responsible and frma of the responsibilities established in Custom Law and statuory Regulations and accordingly in statue enacted custom consultants as a taxpayer. Custom consultant possessing taxpayer title joint and several responsible associated with declarant.
Customs Duty, Customs Disputes, Customs Consultant.
Giriş
Gümrük vergileri, gümrük idarelerince alınan vergilerden olması ve vergi Usul Kanunu (VUK) 2. maddesi gereğince VUK dışında bırakıldığından bu vergiye ilişkin vergi kabahati, suçu ve cezaları kendi kanununda düzenlenmiştir. Bu nedenle VUK kapsamında açıklanan vergi kabahat ve suçları bakımından uygulanacak usul ve esaslarla gümrük vergisi ilişkilendirilemez1 .
Türkiye Gümrük Bölgesine giren-çıkan eşyaya ve taşıt araçlarına uygulanacak gümrük kurallarını belirleyen geniş kapsamlı bir çerçeve yasayı ifade eden Gümrük Kanunu (GK), bir taraftan gümrük düzenini kurmaya, diğer taraftan da gümrük vergileri, gümrük rejimleri, gümrük cezaları, kanun yolları, gümrük müşavirliği gibi birçok konuyu düzenlerken bu konuların temel ilke ve esaslarını ortaya koymuş, ayrıntıları ise Tüzük ve Yönetmelikler’e bırakmıştır2 .
Bu çalışmada Gümrük vergilerinin zamanında veya hiç tahakkuk ettirilmemesi ve/veya Kanun’da belirtilen bazı şekil şartlarına uyulmaması hallerinde gümrük işlemlerini beyan sahibi hesabına yürüten gümrük müşavirlerinin sorumluluğu incelenecektir.
1. Gümrük Vergisinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklar
Gümrük uyuşmazlığı, GK’nın düzenlemiş olduğu konular üzerinde yükümlü ve gümrük idaresi arasındaki menfaat çatışmaları olarak tanımlanabilir3 .
Gümrük Vergisi, eşya üzerinden alınan bir nevi tahakkuk ve tahsilatı aynı anda gerçekleşen vergi türüdür. Dolayısıyla vergilerin hesaplanmasında çıkacak ihtilaflar, dahilde alınan vergiler gibi muhasebe kayıtları esas alınarak yapılan incelemeler değil, eşyanın nitelik ve kıymeti üzerine yoğunlaşmaktadır4 .
İdari gümrük kabahatleri, esasen kişilerin devletin gümrük ve vergi politikasına karşı işlenen kabahat niteliğini taşıyan fiilleri olup, bu fiiller için genelde idari para cezaları uygulanır. Amaç ise kişinin uyarılması ve kamu zararının karşılanmasıdır5 .
GK 234-238. maddeler arasında, vergi kaybına neden olan fiiller; 238-242. maddeler arasında ise usulsüzlük teşkil eden fiiller yer almaktadır ve gümrük kabahatleri, yükümlü veya sorumlu tarafından işlenebilir.
Vergi kaybına neden olan gümrük kabahatinin kabulü mükellef, vergi sorumlusu, gümrük müşaviri ve kanunda sayılan kişilerin kusurlu iradesine bağlı değildir. Gümrük vergisi kaybına neden olan davranış mükellef ya da vergi sorumlusunun kusurlu iradesinden kaynaklanmasa da Kanun’da sayılı haller varsa vergi kaybı doğmuş bu gümrük kabahatinin maddi unsuru gerçekleşmiş sayılır6 .
“Usulsüzlük teşkil eden fiiller ise GK’nın şekle ve usule ilişkin hükümlerinin ihlal edilmesi olup, usulsüzlüğü oluşturan kamu gelirlerindeki azalma değil, bu azalmayı yaratan fiildir7 .
Mükellefle gümrük idaresi arasında çıkan uyuşmazlıklar çözümünde mükellefler önce idari yola sonra yargı yoluna gidebilirler. İdari itiraz yolları tüketilmeden yargı yoluna gidilemez. Aksi takdirde açılan dava reddedilecektir.
Gümrük uyuşmazlıklarının idari çözüm yolları ise GK 242. maddede düzenlenen itiraz, 244. maddede düzenlenen uzlaşma Kab.Kan. 17. madde kapsamında cezalardan indirim talep hakkıdır. İdari yola başvuran ancak bir sonuç alamayan yükümlü, aleyhine kararın kendisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 30 gün içinde vergi mahkemelerinde dava açabilir. Aksi takdirde vergi tahakkuk etmiş sayılır8 .
