Türk Vergi Hukukunda Kanuni Temsilcilerin
 Mirasçılarının Sorumluluğu

Gözde ERKİN

Medenî Kanunda önemli bir yere sahip olan mirasçılığın, Türk vergi hukuku içerisindeki ‘kanuni temsilci ’ kavramının içerisindeki sorumluluğunu ele alacağız. Burada; kanuni temsilcilerin, ölen kişinin mirasını kabul ettikten sonra intikal eden ve ortaya çıkan borçlarının durumunu inceleyeceğiz. Sorumluluk müessesesinde özellikle de bir kişinin borcunun başka bir kişi tarafından ödenmesi durumları önemlidir. Bir de bunun içerisine mirasçılar girince, daha karmaşık durumlar ortaya çıkmaktadır. ‘Vergi hukukunda sorumluluk’ kavramına değindikten sonra, ‘vergi hukukunda kanuni temsilcilerin sorumluluğu’na genel olarak değinip, daha sonra ‘kanuni temsilcilerin mirasçılarının sorumluğu’nu, mevzuata ilişkin düzenlemeler yönünde ele alıp, kanuni temsilcilerin mirasçılarıyla ortaya çıkan bağın sürecini açıklayacağız. Bu çalışma Türk vergi hukukunda ‘kanuni temsilcilerin mirasçılarının sorumluluğu’ hakkında bilgi vermektedir.

Vergi Hukuku, Kanuni Temsilci, Mirasçı.

We will deal with the responsibility of successorship which has an important place in the Civil Code, within the context of the Legal Representative in respect to the Turkish Tax Law. Here, we will examine the situation of debts which are due and transferred after the acceptance of legal representatives of the succession of the decease. In the institution of responsibility, especially, payment of a person’s debt by another person is important. When successors are within the framework as well, more complex conditions appear on the surface. After dealing with the Responsibility Concept within the Tax Law, we will be examining the Responsibility of the Legal Representatives in the scope of Tax Law in general. Afterwards, the Responsibility of the Legal Representatives will be considered in the light of the relevant legislation and the process of the relationship with the successors of the legal representatives will be explained. This study is giving information on the Responsibility of the Successors of the Legal Representatives in Turkish Tax Law.

Tax Law, Legal Representative, Successor.

GİRİŞ

Devletle fertler ve kurumlar arasında doğan vergi ilişkisi, taraflara bazı ek sorumluluklar yüklemekle birlikte, esas olarak bir borç-alacak ilişkisinden başka bir şey değildir. Bu ilişkide, bir tarafta vergi alacaklısı olarak devlet; diğer tarafta vergi borçlusu olarak fertler ve kurumlar bulunur. Vergilendirme işlemi dolayısıyla ortaya çıkan hukuki ilişkiye taraf olanların yetkileri ve sorumlulukları Anayasada ve vergi kanunlarında tespit edilmiş durumdadır.

Devlet vergileme yetkisine dayanarak, ödeme gücüne sahip fertleri ve kurumları “vergi mükellefi” olarak tanımlamış ve bunları “asıl vergi borçlusu” olarak nitelendirmiştir. Ancak, devlet bununla yetinmeyerek, bazı durumlarda vergi tahsilatını kolaylaştırmak ve hızlandırmak, bazı durumlarda vergileme ile ilgili ödevlerin doğru bir şekilde yerine getirilmesini sağlamak, bazı durumlarda ise vergi alacağını güvence altına almak amacıyla, vergi mükellefi ile iktisadi veya hukuki ilişki içinde olan bazı üçüncü kişileri de mükellefle birlikte veya onun yerine, vergi borcunun ödenmesinden sorumlu tutmayı tercih etmiştir.¹ Bunu sağlayabilmek için, vergi sorumlusu kavramını ve vergi sorumluluğu müessesesini geliştirmiştir.

Türk vergi hukukunda “vergi sorumlusu” genel olarak düzenlenmiş olup, ilgili vergi kanunlarında çeşitli kişilerin sorumluluk hallerine yer verilmiştir. Bu alanla ilgili yayınlanan birçok kitapta ve araştırmada da mevcut düzenlemelerdeki sorumluluk hallerinin açıklanmasıyla yetinilmiştir. Ancak, vergi sorumlusu kavramı ve vergi sorumluluğu konusu incelendiğinde, pozitif hukukta vergi sorumlusu olarak nitelendirilen kişilerin hukuki nitelikleri ve sorumlulukları arasında önemli farkların olduğu ortaya çıkmaktadır.²