Yeni TTK’ya Göre Anonim Şirket Kurmanın Koşulları

Soner ALTAŞ

6102 sayılı yeni Türk Ticaret Kanunu, anonim şirketlerde güvenli kuruluşa ve sermayenin korunması ilkesine özel önem vermiştir. Bu çerçevede, 6762 sayılı eski Türk Ticaret Kanununda yer verilen ancak hemen hemen hiç uygulanmayan tedrici kuruluş sistemi terk edilmiş, anonim şirketlerin kurulmasına ilişkin sistem tek kişilik anonim şirketi de kapsayacak şekilde yeniden kaleme alınmış, kuruluşta etkin ve şeffaf bir denetim ön plana çıkarılmıştır. Bu çalışmada, yeni TTK’nın anonim şirket kuruluşu için öngördüğü temel koşullar ile zorunlu kuruluş belgeleri üzerinde durulmaktadır.

Anonim Şirket, Kurucular Beyanı, Kuruluş Raporu, Kayıtlı Sermaye Sistemi, İşlem Denetçisi.

I. GİRİŞ

6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu (ETTK)’nun 269’uncu maddesinde anonim şirket “bir unvana sahip, esas sermayesi muayyen ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnız mamelekiyle mesul bulunan şirket” olarak tanımlanmış, anılan tanımın devamında “Ortakların mesuliyeti, taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile mahduttur.” hükmüne yer verilmiştir. Anonim şirket, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu¹ (YTTK)²’nda ise “sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirket” olarak tarif edilmiş, pay sahiplerinin sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile ve şirkete karşı sorumlu olacakları öngörülmüştür (YTTK m. 329). Bir başka deyişle, ETTK’daki anonim şirket tarifi, “bir unvana sahip” ibaresi çıkarılarak YTTK’da aynen muhafaza edilmiştir. Ayrıca, ETTK’nın 271’inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “Anonim şirketler, kanunen yasak olmayan her türlü iktisadi maksat ve konular için kurulabilirler.” hükmünde olduğu gibi, YTTK’da da anonim şirketlerin faaliyet konularına ilişkin bir sınırlama getirilmemiş, temel kural olarak “kanunen yasak olmama” şartı benimsenmiştir (YTTK m. 332). Bu yönüyle, yeni TTK’ya göre de kanunen yasaklanmamış her türlü ekonomik amaç ve konu için anonim şirket kurulabilecektir.

Buna karşılık, yeni TTK, anonim şirketin kuruluşu bakımından ETTK’dan birçok noktada ayrılmış ve bu konuda birtakım yenilikler ve değişiklikler getirmiştir. İşte bu çalışmamızda, yeni Türk Ticaret Kanununun anonim şirket kuruluşu için öngördüğü yenilikler ve değişiklikler ile kuruluş belgeleri ele alınacaktır.

II. ANONİM ŞİRKET KURULUŞU İÇİN GEREKLİ KOŞULLAR

Bilindiği üzere, ETTK sadece esas sermaye sistemini kabul etmiştir. YTTK’da ise, esas sermaye sisteminin yanında kayıtlı sermaye sistemine de yer verilmiştir. Bu itibarla, halka açık olmayan anonim şirketlerin Gümrük ve Ticaret Bakanlığı³’ndan izin alarak kayıtlı sermaye sistemine geçmeleri mümkün olabilecektir (YTTK m. 332/3). Hisse senetlerini halka arz etmek üzere kurulan anonim şirketler ile kurulmuş olup da sermaye artırmak suretiyle hisse senetlerini halka arz edecek olan anonim şirketler ise -önceden olduğu gibi- Sermaye Piyasası Kurulundan izin almak sureti ile kayıtlı sermaye sistemini kabul edebileceklerdir (SPK m. 12/1; YTTK m. 332/4).