Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Kamu Denetçiliği Kurumu

Ahmet AKBABA

Vatandaşların temel haklarının ve özgürlüklerinin birbirlerine karşı korunması kadar kamu idarelerine karşı korunması ve güvence altına alınması günümüz demokratik toplumların en temel özelliklerindendir.

Yargısal denetimin sınırlı oluşu ve geç işlemesi, idarenin kendi içinde yapmış olduğu denetimin tek yönlü oluşu, İsveç’te doğan ve gelişen, vatandaşın, idarenin yetkisini kötüye kullanması karşısında korunabilmesi için çağdaş bir denetim sistemi olan ombudsman müessesesinin, diğer denetim usullerinin eksikliklerini tamamlayıcı ve denetimin etkinliğini artırıcı bir konuma gelmesine yol açmıştır. Gerçekten, Ombudsman, diğer denetim mekanizmalarına ilave olarak bireylerin haklarının korunması ve iyi işleyen idarenin gerçekleştirilmesi açısından ikincil bir garanti mekanizmasıdır. Gerek başvuru usulünün basit, hızlı ve masrafsız olması gerek bürokrasinin dışında, her türlü etkiden uzak ve olaylara salt insan hakları yönünden yaklaşması nedeniyle bugün dünyada tercih edilen bir denetim mekanizması haline gelmiştir. Çalışmamızda, ülkemizdeki, kamu yönetiminin denetim türlerinden bahsedilikten sonra, bizim sistemimizde bulunmayan, ancak müessese olarak ortaya çıktığı İsveç’te Osmanlı izlerini taşıyan ombudsmanlık kurumundan bahsedildikten sonra, 23. Yasama Döneminde TBMM Genel Kurulunda bulunan Kamu Denetçiliği Kanun Tasarısı ve bu Tasarının getirdikleri anlatılmaya çalışılacaktır.

Birey, Denetim, Kamu Yönetimi, Ombudsman, Şikâyet.

GİRİŞ

Ombudsman, idarenin eylemleri ve işlemleri ve davranışları üzerinde hukuka aykırılık ve yerindelik denetimi yapmaya ve hukuka aykırı bulduğu veya yerinde bulmadığı işlemlerin geri alınması/kaldırılması veya bu işlemlerden veya eylemlerden doğan zararların giderilmesi ve yurttaşlara yönelik uygunsuz davranışların düzeltilmesi için idare nezdinde girişimlerde bulunmaya ve bağlayıcı olmayan kararlar almaya yetkili olan, bağımsız bir devlet organıdır.1

Bu tanımdan anlaşılacağı üzere, ombudsmanın önemi ve gereği, diğer denetim sistemlerine göre daha hızlı işletilebilecek bir mekanizma olmasından ve yargının yapamadığı yerindelik denetimini yapabilmesinden kaynaklanmaktadır.2

Yukarıda tanımda yer alan özelliği yanında idare ile idare edilenler arasında bir tür arabulucu olan ombudsman, bağımsız kamu görevlisi olarak, şikâyetçi olanların şikâyetlerini dinlemekte, inceleme, araştırma ve soruşturma yapmakta ve bunun sonucunu da ilgililere olduğu kadar kamuoyuna da duyurmaktadır. Aldığı kararlar ihbar niteliğinde kabul edilen3 ombudsman, günümüzün gittikçe genişleyerek karmaşık bir bürokratik yapı haline gelen devlet organizasyonu içerisinde vatandaşların haklarını idareye karşı koruyabilmek için oldukça önemli bir işlev görmektedir. 1950’den sonra dünya genelinde hızla yayılmaya başlayan ve Avrupa Konseyi istişari Asamblesinin 1975 tarihli ve 457 sayılı kararıyla da üye devletlere tavsiye edilen ombudsmanlık müessesesinin ülkemiz hukuk sisteminde yerini alması için yoğun gayret gösterilmektedir.