Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

İcra Müdürünün Yetkilerinin Kısıtlanmasına İlişkin Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararının Eleştirisi

Sema Taşpınar Ayvaz

Tartışılması gereken sorun, alacaklının talebi üzerine icra müdürünün haciz yapma zorunluluğu bulunup bulunmadığı değil, haczi talep edilen malvarlığı unsurunun gerek İİK gerekse özel kanunlar bakımından haczinin caiz olup olmadığının icra müdürü tarafından gözetilip gözetilemeyeceği noktasındadır.

İcra-İflâs Kanununun birinci dereceden muhatabı ve uygulayıcısı icra dairesi müdürleri (görevlileri)dir. İİK m. 10, m. 97, I, m. 121, I ve m. 276, II gibi istisnaî durumlar dışında Kanun, icra müdürünün icra hâkimine başvurmasını ve ona göre işlem yapmasını değil, Kanunu doğrudan doğruya uygulamasını ve bu uygulamanın yanlışlığını ileri süren tarafın şikâyet hakkını öngörmektedir.

İİK m. 82/1, özel kanunlarla da haczedilmezliğin getirilmesine olanak tanımıştır. 506 sayılı Kanunun 121. maddesi SSK tarafından bağlanan emekli maaşlarının haczedilemeyeceğini düzenlemiştir. Bu çerçevede somut olaya konu oluşturan SSK m. 121 de haczedilmezliği açıkça öngörmektedir. Buna karşılık Yargıtay’ın icra müdürünü mutlaka ve her durumda haciz yapmaya zorlayan yaklaşımı ve yorumu, İİK’nın sistemini tersine çevirmektedir.

Haczedilmezlik, İcra Müdürünün Takdir Yetkisi, Emekli Maaşı- Haczedilmezliğin Tespiti, Tamamen Haczedilmezlik, Şikâyet, İcra Mahkemesi, İİK m. 79, İİK m. 85, İİK m. 83a.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu (HGK) , 31.3.2004 günlü ve E.12-202, K. 196 sayılı kararıyla1 icra müdürünün haciz talebi karşısındaki yetkileri konusunda, 12. Hukuk Dairesi’nin yerleşik kararlarına uygun bir karar vermiştir. Ancak kararda tartışılan hususlar, icra hukuku doktrini bakımından önem taşıdığından hem kararda dile getirilen gerekçelerin hem sonucun, kuramsal açıdan tartışılması uygun olacaktır.

I- Karara Konu Olan Olay

Şikâyetçi (alacaklı), kambiyo senetleri ne özgü takip yapmış ve borçlunun emekli maaşının haczini talep etmiş, bunun üzerine icra müdürü , “506 sayılı Yasanın 121. maddesi uyarınca SSK tarafından bağlanan emekli maaşlarının haczinin mümkün olmadığı anlaşılmakla, kamu düzenine aykırı talebin reddine” biçiminde karar vererek, alacaklının haciz talebini reddetmiş ve bunun üzerine alacaklı, şikâyet yoluna başvurmuştur.

II- İcra Mahkemesinin Kararı

Alacaklının şikâyeti üzerine icra mahkemesi , “icra müdürlüğünce uygulanması gerekli hükümlerin İcra ve İflâs Yasasının 82/1-9 ve 506 sayılı Yasanın 121. maddeleri olduğu, bu hükümlerin kamu düzeni düşüncesi ile konulduğu, icra memurunun alacaklının isteğini değerlendirme yapmadan hemen kabul edecek ve yerine getirecek mevkide bulunduğunu öne sürmenin yasanın yapısına ters düşeceği; SSK emekli maaşının nafaka dışında haczinin mümkün bulunmadığı ve bunun resen dikkate alınması gerekeceği” yönünde gerekçeler ile şikâyetin reddine karar vermiştir.