Ceza Sorumluluğunu Kaldıran ve Azaltan Sebepler (24.-34. Maddeler)

M. Reşat KOPARAN

Yeni Ceza Kanunumuz 24 ila 34. maddelerinde ceza sorumluluğunu kaldıran ve azaltan sebepleri kurallara bağlamıştır. 24. madde kanun hükmü ve amirin emrini icrayı; 25 madde meşru savunma ve zorunluk halini, 26. madde hakkın kullanımını ve ilgilinin rızasını, 27. madde sınırın aşılmasını, 28. madde cebir, şiddet, korkutma ve tehditi, 29. madde haksız tahriki, 30. madde hatayı, 31. madde yaş küçüklüğünü, 32. madde akıl hastalığını, 33. madde sağır ve dilsizliği, 34. madde geçici nedenler, alkol ve uyuşturucu madde etkisinde olmayı kurala bağlamıştır.

Kanun Hükmü, Emir, Meşru Savunma, Yaş Küçüklüğü, Kast, İrade Yeteneği

Giriş

Ceza Kanunumuzun 24 ve 34 maddelerinde failin ceza sorumluluğu nun ortadan kalktığı ya da azaldığı haller düzenlenmiştir. Ne var ki bu bölümdeki düzenleme konunun doğru biçimde algılanmasını zorlaştırmaktadır.

Çünkü yeni Ceza Kanunumuzun sisteminde suç bir haksızlıktır. Buna karşılık her haksızlık suç teşkil etmez. Zira hukuka uygunluk sebebinin varlığı, özünde bir haksızlık olan eylemi suç olmaktan çıkarır.

Yine, ceza sorumluluğunu doğuran her eylem bir suçtur. Ancak her suç ceza sorumluğunu doğurmaz. Öyle ki, bir suçun (haksızlığın) işlenmiş olmasına rağmen, failin kusursuz olması onun ceza sorumluluğunu da ortadan kaldırır.