Sigorta Şirketleri “Kefalet Sigortası” Yapabilir mi?
Can Insurance Companies Write Suretyship Insurance?
Damla KÜÇÜK
01.02.2014 tarihinde yürürlüğe giren Kefalet Sigortası Genel Şartları ile yeni bir sigorta branşı ihdas edilmiştir. Genel Şartlar’a göre bu sözleşmeyle sigortacı, borçlunun poliçede tanımlanan borç yükümlülüğünü yerine getirememesi riskine karşı borçluya kefil olarak, poliçedeki lehtara teminat sağlayacaktır (m.A.1). Genel Şartlar’da “kefalet sigortası” olarak adlandırılan bu sözleşme, banka teminat mektuplarına alternatif olarak finans piyasalarına derinlik kazandıracağı ve reel sektörün elini rahatlatacağı şeklinde takdim edilmiştir.
Ancak, bize göre bu sözleşmenin, sigorta sözleşmesi niteliği tartışmalıdır. Keza çalışmada bu sözleşmenin hukuki niteliği üzerinde durulmuş ve gerçekten bir sigorta sözleşmesi olup olmadığı, ilgili mevzuat ve doktrin çerçevesinde irdelenmeye çalışılmıştır.
Bu hususun tespiti önemlidir. Zira Sigortacılık Kanunu’nun 3/1. maddesine göre sigorta şirketlerinin sigortacılık işlemleri ve bunlarla doğrudan bağlantısı bulunan işler dışında, başka işle iştigal etmesi yasaktır. Dolayısıyla, bu sözleşmenin hukuki açıdan sigorta sözleşmesi olarak vasıflandırılamaması halinde, Türkiye’de faaliyet gösteren sigorta şirketlerinin “kefalet sigortası” akdetmeleri mümkün olamaz.
Kefalet Sigortası, Sigortacılık Kanunu, Sigorta Şirketleri.
A new insurance branch is created by Suretyship Insurance General Conditions enacted on 01.02.2014. Under this contract, insurer as being surety for the debtor provides coverage to the beneficiary against the risk of failure of performing the debt obligation (art.A.1). This contract which is called as “suretyship insurance” in General Conditions is presented as an alternative for letter of guarantee and accepted that it will make depth to financial markets, helps real sector actors.
But, legal nature of this contract is controversial in my opinion. The legal nature of this contract has been dwelled on in this study and, it has been tried to examine if this contract is really an insurance contract or not within the framework of the relevant legislation and doctrine.
Determination of this subject is important. According to article 3/1 of Insurance Act insurance companies can’t deal with business other than insurance transactions. So, if this contract can’t be legally qualified as an insurance contract, it is not possible for insurance companies operating in Turkey to write “suretyship insurance”.
Suretyship Insurance, Insurance Act, Insurance Companies.
Giriş
“Kefalet sigortası”, Türkiye’de banka teminat mektuplarına alternatif olarak, finans piyasalarına derinlik kazandıracağı ve reel sektörün elini rahatlatacağı ilan edilerek takdim edilmiştir1 . Gerçekten de, küçük veya büyük, neredeyse her yatırım belli bir seviyede kredi ihtiyacı doğurur. Kredi temininin önde gelen şartıysa, kredi verenlere uygun ve yeterli teminatın sağlanmasıdır. Bu bakımdan “kefalet sigortasının” bir ihtiyacı karşılayacağı açıktır.
“Kefalet sigortası” ile ilgili temel düzenleme Kefalet Sigortası Genel Şartları’dır. Bilindiği üzere Türkiye’de, Hazine Müsteşarlığı’nın onayından geçmek zorunda olan sigorta genel şartları o alanda yapılan sigorta sözleşmelerinin ayrılmaz bir parçasını oluşturur (TTK m.1425 - SK m.11). Dolayısıyla, bu sözleşmenin ne olup olmadığını belirlemek için Kefalet Sigortası Genel Şartları’nın irdelenmesi zorunludur. İşte bu hükümler incelendiğinde, düzenlenen sözleşmenin gerçekten bir sigorta sözleşmesi olup olmadığı sorusu akla gelmektedir.
Bu sorunun cevaplanması önemlidir. Çünkü Sigortacılık Kanununun 3’üncü maddesinde; sigorta şirketlerinin, sigortacılık ve onunla doğrudan bağlantılı olan işler dışında başka bir işle uğraşması yasaklanmıştır.
Çalışmada ilk olarak, Kefalet Sigortası Genel Şartları’nda düzenlenen bu sözleşmenin genel özellikleri üzerinde kısaca durulacak, ardından bu sözleşmenin bir sigorta sözleşmesi olup olmadığı ve geçerliliği irdelenecektir.
I. Kefalet Sigortası Genel Şartları’nda Düzenlenen Sözleşmenin Genel Özellikleri
Genel Şartlar’a göre kefalet sigortası; sigortacının, borçlunun poliçede tanımlanan borcunu ifa etmemesi riskine karşı ona kefil olarak, yine poliçede gösterilmiş lehtara teminat vermeyi üstlendiği bir sözleşmedir (KSGŞ m. A.1).
Genel Şartlar’da, bu sözleşmenin tarafları -sigorta sözleşmesi kavramları kullanılarak- sigortacı ve sigorta ettiren olarak adlandırılmıştır.
Bu doğrultuda sigortacı tarafında, Türkiye’de faaliyette bulunma izni olan sigorta şirketleri yer alacaktır. Bu hususta bir tereddüt yoktur. Sigorta ettirenin kim olacağı açıkça ifade edilmiş olmasa da, Genel Şartlar’da borçluyu sigorta ettiren olarak gören pek çok düzenleme yer almaktadır (m. A.5 (b), m. B.1, B.3 (a) gibi). Bu bakımdan Genel Şartlar’ın, sigorta ettirenin borçlu olacağına ilişkin bir kabul üzerine düzenlendiğini söylemek mümkündür. Bu konu hakkında aşağıda daha ayrıntılı olarak durulacaktır.
