Sınai Mülkiyet Suçlarında Kusurluluk

İlhami Güneş

Sınai mülkiyet suçları ticari ve ekonomik suçlar grubuna dahil kabul edilmektedir. Bu suçlar genellikle bir ticari veya Sınai faaliyetin icrası nedeniyle ve bu nitelikteki faaliyetlere ilişkin olarak işlenmektedir. Kural olarak, Sınai mülkiyet suçları (marka, patent, tasarım) kast altında işlenir. Kararnamelere eklenen ceza hükümlerinde ve yollama yapılan tecavüz hallerinde taksirli bir sorumluluk hali düzenlenmemiştir. Kanaatimce buna göre, kazanç sağlama; ama haksız kazanç sağlama saikini taşıyan özel bir kast söz konusudur. Fail, markayı izinsiz kullanırken veya taklit ederken haksız kazanç sağlayacağını bilmekte ve bu sonucu istemektedir.

TRİPS, Sınai Mülkiyet, Kusurluluk, Patent, Faydalı Model, Marka, Fikir ve Sanat Eserlerinin Korunması Hakkında Kanun, Karine.

Giriş

Sınai mülkiyet suçları gerek konuları olan korunan hukukî yararlar bakımından, gerek kusurluluk, kovuşturmanın şikâyete bağlılığı, fer’i cezalar, suç konusu eşyanın zoralımı yönlerinden diğer suçlardan ayrılan bazı ortak özellikler arz etmektedir.

Patent ve faydalı model ile tasarım haklarının ihlaline özde düşünsel emek ve yaratıcılık, estetik ve yaşam kalitesinin artırılması kaygıları ile ilgilenilmektedir. Marka ihlalleri ise daha çok sermayeyi etkilemektedir. Marka sahibinin hakkı söz konusu olduğunda, markaya verdiği düşünsel bir katkı söz konusu olmayıp, yılların emek ve sermayesi, tutarlı ve sürekli çalışmanın somutlaştığı bir değer olan işaret –tescilli marka– ile ilgilenilmektedir.

Ülkemizde, fikri ve sınai mülkiyet haklarının etkin biçimde uygulanmasını sağlamak, bu anlamda TRİPS Anlaşması yükümlülüklerini yerine getirmek ve AB ile yapılan Gümrük Birliği Anlaşması için patent, tasarım, marka ve coğrafi işaret alanında kanun hükmünde kararnameleri kabul ettikten sonra ceza hükümlerini 4128 sayılı yasa ile eklemiş ve 5194 sayılı yasa ile bazı değişiklikler yapılmıştır. Marka, coğrafi işaret, patent, faydalı model ve sınai tasarım haklarının yanına yeni sınai hak tipleri olan ıslahçı hakları ve entegre devre –çip- hakları eklenmiştir. Ülkemizde bu gelişme, 5042 sayılı “Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı Haklarının Korunmasına İlişkin Kanun” ve 5147 sayılı “Entegre Devre Topografyalarının Korunması Hakkında Kanun”da yansımasını bulmuştur.