Bölge İdare Mahkemesi (İstinaf) Kararları Işığında Devlet Memurlarının Geçici Görevlendirilmesi
Temporary Appointment Procedures of the Civil Cervants in Consideration of Regional Administrative Courts Orders
Serkan ÇINARLI,Özge ÇELİKTAŞ
Çalışmada devlet memurlarının kimi zaman bir tür cezalandırılma yöntemi olarak kullanılan kurum içi ve kurum dışı geçici görevlendirme işlemlerini, Bölge İdare Mahkemesinin işlemdeki sakat unsurlar yönünden belirlediği içtihadı ilkeler doğrultusunda ele alarak okuyucuya dava konusu olacak işlemler için fikir vermeye çalışılmıştır.
Geçici Süreli Görevlendirme, Kurum İçi Geçici Süreli Görevlendirme, Kurumlar Arası Geçici Süreli Görevlendirme, Memur, Kamu Personel Hukuku, Yer Değiştirmeler, Becayiş, Yer Değiştirme Suretiyle Atama, Naklen Atama, İdari İşlem, Amaç Unsuru, Sebep Unsuru.
In this study, we aimed to give an idea to the reader about internal and external temporary appointment procedures of the civil servants, which are sometimes used as a kind of punishment, by taking into account the principles of jurisprudence established by the Regional Administrative Court in respect of the irregular elements in the proceedings.
Temporary Appointment Procedures, Internal Temporary Appointment Procedures, External Temporary Appointment Procedures, Civil Servants, Permutation, Administrative Procedure.
Giriş
Devlet memurlarının kural olarak kadrolarının bulunduğu kurumlarda çalışmaları esastır. Ancak özel bir takım şartlar altında uygulanabilecek bir işlem olan geçici süreli görevlendirmeyle, memurların kendi kurumları içerisinde veya başka kurumlarda, kural olarak kendi kadroları ile ilişkileri devam etmek suretiyle geçici süreli olarak görevlendirilmeleri mümkün olabilmektedir.
Devlet memurlarının kurumlarından farklı bir kurumda geçici süreli olarak görevlendirilmeleri 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun (DMK) ek 8’inci maddesiyle düzenlenmiştir. Bu konuyla ilgili olarak, çeşitli özel kanunlarda da dağınık bir takım hükümler bulunmaktadır. Aynı kurum içerisinde geçici süreli görevlendirilme ise, hakkında yazılı bir düzenleme olmayıp yargı içtihatları ile geliştirilmiş bir kavramdır. Bu tip görevlendirmeler, bir takım şartlarda memurun muvafakatiyle yapılırken bazı durumlarda ise memurun rızası aranmaksızın atamaya yetkili amir tarafından re’sen yapılır.
Bu çalışmada, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda düzenlenen ve memurların geçici süreli görevlendirilmesi dışında kalan diğer yer değiştirme halleri dahi anlatılmış, memurların geçici süreli görevlendirilmesi kavramı ve bu konudaki yasal düzenlemeler belirtilmiş, bu kavramın idari işlem olma yönü incelenmiştir. Uygulamada sıklıkla karşılaşılan geçici görevlendirme işleminin amaç ve sebep unsurlarında doğan sakatlıklardan dolayı oluşan hukuka aykırılıkların daha iyi anlaşılması amaçlanmıştır. Bu husus, teorik bilgilerin yanı sıra güncel bir takım yargı kararları ile de desteklenmiştir.
I. Geçici Süreli Görevlendirme Haricinde Yer Değiştirmeler
Devlet memurlarının yer değiştirme suretiyle atanmaları 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 72’nci maddesiyle düzenlenmiştir.1 Bu atama türüne ilişkin usul ve esaslar ise 25.06.1983 tarihli ve 18088 no.lu Resmî Gazetede yayımlanan “Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına Dair Yönetmelik” ile düzenlenmiştir.2
Yer değiştirme suretiyle atanma, devlet memurlarının, aynı kurum içerisinde yerlerinin değiştirilmesi suretiyle atanmalarıdır. Yer değiştirme suretiyle atamanın temel ilkeleri ise şunlardır: Yer değiştirme suretiyle atamalarda kadrolar göz önünde bulundurulur. Ekonomik, sosyal, kültürel ve ulaşım şartları yönünden benzerlik ve yakınlık gösteren iller gruplandırılmak suretiyle oluşturulan bölgeler arasında yapılır. Bu atamalarda, memurların bölgeler arasında adil ve dengeli dağılmasını sağlamak esastır.
Yer değiştirme suretiyle atanma nedenleri Yönetmelikte sayılmıştır. Bu nedenler hizmetin gereği olarak yapılabilecek yer değiştirmeler (Yönetmelik m.11), memurun isteği üzerine yapılabilecek yer değiştirmelerdir (Yönetmelik m.12). Memurun isteğine bağlı yer değiştirmeler ise sağlık mazeretine bağlı yer değişikliği (Yönetmelik m.13), aile birliği mazeretine bağlı yer değişikliği (Yönetmelik m.14) can güvenliği mazeretine bağlı yer değişikliği (Yönetmelik m.14/A) ve engellilik durumuna bağlı yer değişikliğidir (Yönetmelik ek m.3).
Mazeret gruplarına dayanılarak yer değiştirme suretiyle atanması yapılanların mazeret belgelerinin gerçek dışı olduğu tespit edildiği takdirde, bu işlemleri iptal edilir ve haklarında soruşturma yapılır. Bu soruşturma sonucunda ilgililer hakkında genel hükümler uygulanır (Yönetmelik m.27).
Yer değiştirme suretiyle atanmaya başvuru şekli Yönetmeliğin 26’ncı maddesiyle düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, hizmet bölgesinde zorunlu çalışma süresini tamamlamış memurlar ile sürelerini tamamlamamış olmalarına rağmen 12’nci maddede belirtilen mazeretlerini belgeleyenler, "Yer Değiştirme Sureti ile Atanma İstek Formunu” doldurarak disiplin amirleri kanalıyla atamaya yetkili amire gönderirler. Bu formda atanmak istedikleri hizmet alanlarının belirtilmesi zorunludur. Hizmet bölgesinde zorunlu çalışma süresini tamamlayanlar için başvuru zamanı kurumlarca belirlenir.
Karşılıklı olarak yer değiştirme suretiyle atanma (becayiş), aynı kurum içerisinde farklı yerlerde bulunan ve aynı sınıfta olan memurların karşılıklı olarak yer değiştirme suretiyle atanmalarıdır. 657 sayılı Kanunun 73’üncü maddesiyle düzenlenmiştir.3
Buna göre, karşılıklı olarak yer değiştirme suretiyle atanmada göz önünde bulundurulması gereken hususlar şunlardır: Öncelikle yer değiştirmenin aynı kurum içerisinde çalışan memurlar arasında yapılması gerekmektedir. Örneğin; Milli Eğitim Bakanlığında görev yapan bir memur ile Sağlık Bakanlığında görev yapan bir memurun karşılıklı olarak yer değiştirmesi söz konusu olamaz.
İkinci olarak söz konusu memurların farklı yerlerde görev yapıyor olmaları gerekmektedir. Buradaki yer kavramından 657 sayılı Kanunun 62’nci maddesinde geçen yer kavramının anlaşılması gerekmektedir. Buna göre söz konusu memurların ikamet yerlerinin farklı olması gerekir. Bu durumun sonucu olarak, aynı kurum içinde farklı ilde, ilçede veya köyde çalışan memurlar, karşılıklı yer değiştirme talebinde bulunabilirler.4
Üçüncü olarak, karşılıklı olarak yer değiştirme suretiyle atanma talebinde bulunabilecek memurların aynı sınıfta olmaları gerekmektedir.5 Buna göre, örneğin teknik hizmetler sınıfı içerisinde yer alan bir mühendis ile mimarın yer değiştirmesi mümkün olabilecektir.
Karşılıklı olarak yer değiştirme suretiyle atanma için memurların bu yönde bir isteği ve talebi bulunması gereklidir. Bu atanmanın yerine getirilebilmesi için ise, yetkili amir tarafından uygun bulunması gerekmektedir.
