Fikri ve Sınai Hakların Muhasebe Düzeni İçindeki Yeri
Rüknettin KUMKALE
Tek düzen hesap planı çerçevesinde fikri ve sınai haklar, 260. Haklar Hesabında takip edilmektedir.
1. Tanımı
260. Haklar Hesabı, Muhasebe Sistemi Uygulama Tebliğinde "İmtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve unvan gibi bir bedel ödenerek elde edilen bazı hukuki tasarruflar ile kamu otoritelerinin işletmeye belirli alanlarda tanıdığı kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolayısıyla yapılan harcamaları kapsar" şeklinde tanımlanmıştır.
2. Hesabın İşleyişi ve Özelliği
Muhasebe Sistemi Uygulama Tebliğinde, 260. Haklar Hesabının işleyişi; "Edinilen haklar, maliyet bedelleri ile bu hesaba borç kaydedilir. Yararlanma süreleri içerisinde yararlanma sürelerinin belli olmaması durumunda 5 yıllık sürede eşit taksitlerle itfa olunarak yok edilir." şeklinde açıklanmaktadır.
Haklar Hesabında, işletmenin sahip olduğu, herhangi bir fiziksel varlığı bulunmayan haklar izlenmektedir.
260. Haklar Hesabında izlenen değerler, maliyet bedeli ile değerlenir. Maliyet bedeli, hak'ın iktisap bedeli üzerine satın alma için yapılan giderleri de kapsamaktadır.
Haklar yararlanma süresi içinde eşit taksitlerle itfa edilirler yararlanma süresi belli olmayan haklar 5 yılda eşit taksitler ile amortismana tabi tutulurlar.
Haklar yeniden değerlendirmeye tabi tutulmazlar.
260. Haklar Hesabı aktif karakterli bir hesaptır. Bu özelliği ile daima borç bakiyesi ya da "0" bakiye verir. Hiçbir zaman alacak bakiyesi vermez.
Yurdumuzda enflasyon muhasebesi uygulanmamaktadır. Ancak uygulandığı takdirde 260. Haklar Hesabında takip edilmekte olan iktisadi kıymetler enflasyon muhasebesi uygulamasında parasal olmayan kıymet olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle enflasyon düzeltmesi yapılacaktır.
Haklar Hesabında takip edilmekte olan değerlerin bu hesap içinde detaylı olarak takip edilmesi gerekmektedir. Bunun yanında, gene haklar hesabında takip edilmekte olan değerler, ayrıca nazım hesaplarda özellikleri itibarıyla takip edilirler. Nazım hesaplarda yapılacak takip, özellikle elinde çok ve çeşitli hakların bulunduğu şirketler açısından önem arz etmektedir.
