Rekabet Hukukunda Hakim Durumun Kötüye Kullanılması

Gözde RUSÇUK

I. Giriş

Avrupa Birliği’ni kuran Roma Anlaşması’nın 82’nci maddesi ile, 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 6’ncı maddesi ile paralel şekilde, ilgili ürün ve coğrafi pazar içinde hakim durumda bulunan teşebbüslerin, bu durumlarını kötüye kullanmaları sonucu ortaya çıkan her türlü eylem yasaklanmaktadır. Bu bağlamda, aynı anlaşmanın 81’inci maddesi teşebbüsler arasında vuku bulan anlaşma, karar ve uyumlu eylemleri konu alırken 82’nci madde ise dominant durumda bulunan teşebbüslerin üye ülkeler arasındaki ticareti etkileyebilecek nitelikteki tek taraflı eylemlerini yasaklamaktadır.¹

Bu türde bir hükme anlaşmada yer verilmesinin nedeni gayet basittir. Şöyle ki, hakim durumda bulunan bir teşebbüsün, elinde tuttuğu pazar gücünden dolayı pazar içinde kontrol edici bir unsur haline gelmesi mümkündür. Bunun yanında hakim durumda bulunan bir teşebbüsün pazar içinde başka rakibi olmaması yani monopol özellik göstermesi durumu ise bu teşebbüse, mevcut pazar payını kaybetmeksizin üretim miktarını sınırlamak ve piyasada kural olarak arz-talep dengesine göre oluşması gereken fiyatları artırabilme hususunda fırsat verecektir. Böyle bir durumu kötüye kullanma sonucunu doğuran eylemler, 82’nci madde uyarınca Avrupa Birliği sistemi içinde yer alan tek pazar sistemi ile bağdaşmaz nitelik arz etmektedir.

Buna karşılık ABD sisteminde, Sherman Yasası’nın 2’nci maddesi uyarınca teşebbüslerin hakim duruma gelmeleri, bu durumun önemli bir üretim ve tarihsel gelişim neticesi büyümeden kaynaklanmaması şartıyla, suç oluşturmaktadır. Bu sebeple, ABD rekabet hukukuna karşı AB hukuku, teşebbüslerin hakim durumda bulunmalarını değil söz konusu hakimiyetlerini kötüye kullanaraktan bu şekilde kendi müşterilerine ve tüketicilere zarar vermeleri sonucunu doğuran eylemleri yasaklamaktadır. Bu hususun ATAD² tarafından da Michelin v Commission vakasında şu ifadelerle benimsendiği görülmektedir;