Arama yapmak için lütfen yukarıdaki kutulardan birine aramak istediğiniz terimi girin.

Telekomunikasyon Pazarının Tanımı: Evdeki Telefon veya O Telefonla Aranabilinen Her Yer: Dünya?

Esen SİREL

Giriş

Rekabet soruşturmalarında ekonomik analizin önemi tartışılmaz. Bir rekabet soruşturmasının ekonomik analizi içerisinde de, pazar tanımı çoğu zaman en önemli bölümdür. Ayrıca, şirket birleşme ya da devralmalarından hatta bir ortak girişimden söz edildiği zaman, ilk bakılması gereken konu, bu işlemin hangi pazarda gerçekleştiği ve hangi pazarları etkilediğidir. Benzer biçimde, bir hakim durum sözkonusu olduğu anda, önce hakim durumda bulunulan pazarın tanımlanması    gerekmektedir. Pazar tanımı üzerine bir çok çalışma yapılmış, bir çok kavram ve yöntem tartışılmış, ve hala da tartışılmaya devam etmektedir1. Pazar tanımın en temel öğesi ikame etme (substitution), meselesidir. Demand-side substitution yani sözkonusu ürünün tüketici tarafından başka bir ürünle ikamesi ve supply substitution sözkonusu ürünün arzının başka bir üretici tarafından başka bir ürünle ikamesi, hem ürün pazarı tanımında hem coğrafi pazar tanımında kilit rolü oynamaktadır.

Klasik ürün ve pazar tanımlarında ikame sorunu çözüldüğünde pazar tanımı sorusunun büyük bir yüzdesine cevap bulunmuştur. Sözkonusu ürün, bir telekomunikasyon2 şebekesinde olduğu gibi, tek bir ürün veya bölge yerine, bir ağ ise sorun çok daha değişik ve karmaşık bir boyut kazanır. Ağ ekonomileri, isminden de anlaşılacağı üzere tek bir ürün veya bölge yerine birbirine bağlı birçok ürün noktası ve bölgeden oluşurlar. Hem bölge, hem de ürün pazarları ikame zincirleri pazarı ve birbirini tamamlayan pazar (chain of substitutes- complementarity) özelliği gösterirler. Bu özelliklerin üzerine bir de ağ dışsallığı (externality) olarak anılan ürünün ağ özelliği sonucu oluşan dışsallıkları eklendiğinde bu pazarlardaki pazar tanımının ne denli zor olacağını tahmin etmek zor değildir. İşte bu makalede pazar tanımının genel özelliklerinden kısaca söz edip, telekom sektöründeki pazar tanımının farklılıkları ve sorunları incelenmektedir.

Bir Ağ Ekonomisi: Telekomünikasyon

Telekomünikasyon sektörü Dünya’da bir yandan çok hızlı bir rekabetin yaşandığı bir yandan da rekabet sorunlarının çok olduğu bir sektördür. Yakın bir geçmişe, -90’lı yılların başına- kadar doğal tekel olarak kabul edilen sektör3, son on yıl içinde değişik bir yapı kazanmaya başlamış, özellikle de son beş yıl içerisinde Avrupa ve Amerika’da çok hızlı gelişmelere sahne olmuştur. Bu değişiklikler kısaca özetlenecek olursa; Avrupa Birliği’nin 1998 Ocak ayında Telekom pazarını tamamen açması, Amerika Birleşik Devletleri’nin 1996 Şubat’ında rekabeti arttıracak yeni bir düzenlemeye geçmesi, ve bütün bu değişikliklerin asıl temelini oluşturan teknolojik değişim, altının çizilmesini gerektirecek olgulardır.