İyi Niyetli Sebepsiz Zenginleşenin Geri Verme Borcunun Sınırlandırılması Sorununun Yargıtay Kararları Işığında Değerlendirilmesi

Problems Arising from the Restitution in the Application of Unjust Enrichment Rules Where the Person Enriched Actingin Goodwill an Analysis Through the Jurisprudence of Turkish Court of Cassation

Ersan KUZGUN,Şerife KUZGUN

Sebepsiz zenginleşme TBK 77-82. maddeleri arasında düzenlenmiş olup haklı bir neden olmaksızın bir kimsenin malvarlığının başka bir kimsenin malvarlığı aleyhine çoğalmasıdır. TBK m.79/1’e göre, iyi niyetli sebepsiz zenginleşenin geri verme borcunun kapsamı, fiilen elde ettiği zenginleşme değil de geri istenme anında malvarlığında mevcut bulunan, henüz elden çıkarmadığı zenginleşme miktarıdır. Çalışmanın amacı TBK 77. maddede düzenlenen sebepsiz zenginleşmenin özellikle iyi niyetli sebepsiz zenginleşenin geri verme borcunun sınırlandırılmasına ilişkin kısmını hukuksal açıdan ve güncel Yargıtay kararları çerçevesinde değerlendirmektir. Yargıtay Hukuk Daireleri arasında, iyi niyetli sebepsiz zenginleşenin geri verme borcunun sınırlandırılması konusunda görüş ayrılıkları mevcut olup Yargıtay 3., 7, ve 22. Hukuk Daireleri’nin kararlarında “iadesi gereken borç para borcu olduğunda, iadesi zamanında borçlunun elinden çıkmış olması veya harcanarak tükenmiş olmasının borçlunun iade yükümlülüğünü ortadan kaldırmayacağı” görüşünün ağırlık kazandığı, Yargıtay 4. ve 9. Hukuk Daireleri kararlarında ise “iadesi gereken borç para borcu olduğunda takdir yetkisinin kullanılmasında sosyal içerikli saiklerin etkili olduğu görülmektedir. Çalışma ile birlikte iyi niyetli sebepsiz zenginleşenin geri verme borcunun hangi kriterler dikkate alınarak sınırlandırılabileceği Yargıtay’ın son dönemde vermiş olduğu kararlar ile birlikte değerlendirilmiştir.

Sebepsiz Zenginleşme, Borçlar Kanunu, Geri Verme Borcu, İyi Niyet.

Unjust enrichment is regulated under Articles 77-82 of the Turkish Code of Obligations. As specified by the law, unjust enrichment arises where property of a person obtained against the benefit of another person. According to the article 79/1, if the person enriched acting on goodwill demonstrates that he has handed over some part of the enrichment at the time the claim for restitution is brought, that person shall be held responsible for restitution of what he has not given away. The aim of this paper is to analyze the article 77 of the Turkish Code of Obligations from a legal perspective within the jurisprudence of the Turkish Court of Cassation, in relate to the scope of restitution and the application of unjust enrichment rules where the person enriched acting in goodwill. Court of Cassation Chambers have reached different outcomes regarding with the scope of restitution and the application of unjust enrichment rules where the person enriched acting in goodwill. In case the restitution is about money, Chambers 3, 7, and 22 have developed standards indicating that total disposal of the money at the time the claim is brought shall not exclude the person unjustly enriched to be held responsible for the restitution of the whole amount. On the contrary, Chambers 4 and 9 have established a different criterion; in case the matter of restitution is money, the court should exercise the discretion power and should determine the social affairs in the case before reaching a conclusion. This paper aims to set a framework for the restitution in the application of unjust enrichment rules and to determine the concept of goodwill in the light of the most recent jurisprudence of the Court of Cassation.

Unjust Enrichment, Turkish Code of Obligation, Restitution, Goodwill.

Sebepsiz zenginleşmeden doğan borçlar TBK m.77-82 arasında düzenlenmiştir. TBK.m.77/I’de “Haklı bir sebep olmaksızın, bir başkasının malvarlığından veya emeğinden zenginleşen, bu zenginleşmeyi geri vermekle yükümlü olacağı” ifade edilmiştir. Genel olarak sebepsiz zenginleşme, bir kimsenin haklı bir sebep olmaksızın başkasının malvarlığından bir kazanımda bulunması halidir. Bu durumda sebepsiz zenginleşmede bulunan kişi, elde ettiği faydayı veya miktarı geri vermekle yükümlüdür.

Taraflar arasında uyuşmazlık konusu olan “sebebe bağlı olmayan alacakların iadesi” isteminde, Borçlar Kanunu’nun tanıdığı hukuki imkânlardan yararlanılamadığı durumlarda bir nevi torba hüküm niteliğinde olan sebepsiz zenginleşmenin şartları mevcutsa uyuşmazlık konusunun, sebepsiz zenginleşmeye göre iadesi talep edilebilecektir.

Çalışma konumuz olan “İyi Niyetli Sebepsiz Zenginleşenin Geri Verme Borcunun Sınırlandırılması Sorununun Yargıtay Kararları Işığında Değerlendirilmesi” üç bölümde ele alınmaya ve imkan dahilince güncel Yargıtay kararları çevresinde incelenmeye çalışılacaktır.