Olumlu Miras Sözleşmesine Kısa Bakış

An Overview to the Positive Inheritance Contract

Umut Ozan ERGİNER

Olumlu miras sözleşmesi, mirasbırakanın muhatapla yaptığı iki taraflı ölüme bağlı işlemdir. Bu sözleşme, muhatabın kendisi veya üçüncü kişi lehine kazandırmalar içerebilir ve mirasbırakan bu şekilde bağlayıcı olarak kendi terekesi üzerinde tasarrufta bulunur. Mirasbırakan bu tasarrufla karşı âkidi veya üçüncü kişiyi mirasçı atar veya onlar lehine belirli mal vasiyetinde bulunur.

Olumlu Miras Sözleşmesi, Sözleşmenin Bağlayıcılığı, Sözleşmenin Sona Ermesi.

Positive inheritance contract is a bilateral legal transaction by death (mortis causa) between the (future) decedent and counterparty. Provisions for counter- or the third party’s benefits are included therein. Thereby, the decedent disposes on his own legacy bindingly. He has the option to appoint the counter- or the third party herewith as an heir, or to charge one or both with a legacy.

Positive Inheritance Contract, Binding Nature of the Contract, Discharge of the Contract.

Giriş

Olumlu miras sözleşmesi, 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu’nun¹ “Miras Sözleşmeleri” başlığı altında 527’nci ve devamı maddeleri arasında düzenlenmiştir. Olumlu miras sözleşmesinin bir tarafını mirasbırakan, diğer tarafını ise mirasçı veya üçüncü şahıs teşkil eder. Miras sözleşmesi, kural olarak tek taraflı olarak dönülmesi mümkün olmayan iki taraflı hukukî işlemdir.

İlk bölümde hukukî nitelik ve türlere ilişkin bilgilendirmeler yapılmıştır. İkinci bölümde, ehliyet ve şekil kurallarına yer verilmiştir. Üçüncü bölümde, sözleşmenin bağlayıcılığı, mirasçı atama ve belirli mal bırakma konularına değinilmiştir. Son bölümde ise, sona erme konusu incelenmiştir.

I. Olumlu Miras Sözleşmesinin Hukukî Niteliği ve Türleri

Aşağıda olumlu miras sözleşmesinin tanımına ve türlerine yer verilmiştir. Bu bölümde olumlu miras sözleşmesinin bağlayıcılığı meselesi de ele alınmıştır.

Şeklî anlamda ölüme bağlı tasarrufların bir türü olan miras sözleşmesi, bir tarafının mirasbırakan diğer tarafının ise mirasçının veya üçüncü şahsın oluşturduğu, kural olarak tek taraflı dönülmesi mümkün olmayan iki taraflı hukukî işlemdir² . Türk Medenî Kanunu’nda miras sözleşmeleri “olumlu miras sözleşmesi” ve “mirastan feragat sözleşmesi” olarak iki türde düzenlenmiştir.³

Olumlu miras sözleşmesi, Türk Medenî Kanunu’nun 527’nci maddesinin 1’inci fıkrasında, “Mirasbırakan, miras sözleşmesiyle mirasını veya belirli malını sözleşme yaptığı kimseye ya da üçüncü bir kişiye bırakma yükümlülüğü altına girebilir” şeklinde ifade edilir. Bu hüküm Mülga Türk Kanunu Medenîsi’nin 474’üncü maddesinin yeniden düzenlenmesi ile oluşturulmuştur. Aynı zamanda Mülga Türk Kanunu Medenîsi’nin 474’üncü maddesi de İsviçre Medeni Kanunu’nun 494’üncü maddesine karşılık gelir. Mülga Türk Kanunu Medenîsi’nde⁴ olduğu gibi İsviçre Medeni Kanunu’nda da olumlu miras sözleşmesi ibaresinin karşılığında sadece miras sözleşmesi kullanılır⁵ . Türk Medenî Kanunun 527’nci maddesinin üst başlığında olumlu miras sözleşmesi ifadesinin kullanılmasının sebebi, miras sözleşmesinin çeşitlerini açıklarken, miras sözleşmesinin içerikteki farklarını göstermektedir⁶ . Daha geniş olarak ifade etmek gerekirse asıl amaç, içeriğinin mirasçı atama ve belirli mal bırakma olan miras sözleşmesini, mirastan feragat sözleşmesinden ayırmaktır⁷ .

Doktrinde bir görüş, miras sözleşmelerinin olumlu ve olumsuz olarak ayrılmasına karşı çıkar. Bu görüş, mülga Medenî Kanun’da olumlu-olumsuz ayırımının bulunmamasına dayanır⁸ . Diğer görüş ise kanun içerisinde olumlu veya olumsuz ifadesi kullanılmasa dahi bu ayrımın içerik itibari ile gerçekten var olduğunu savunur⁹ . Bugün hem doktrin hem de uygulama açısından 527’nci madde de bu ayırım açıklığa kavuşturulmuş ve miras sözleşmesi yerine “olumlu miras sözleşmesi” kullanılarak mirasçı atama veya belirli mal vasiyeti şeklindeki ölüme bağlı tasarrufların olumlu miras sözleşmesinin konusunu oluşturduğu düzenlenmiştir.