Türk Hukukunda Kefalet Sigortası
Indemnity Insurance in Turkish Law
Ünal SOMUNCUOĞLU
Kefalet sigortası Türk hukukuna, hazine müsteşarlığı tarafından düzenlenen ve 1 Şubat 2014 yılında yürürlüğe giren Kefalet Sigortası Genel Şartları adı verilen bir hukuki düzenleme ile girmiştir. Bu düzenleme ile, evvelce, bankalarca tanzim edilen teminat mektuplarına, bir alternatif veya ek olarak sigorta şirketlerince düzenlenen teminat mektupları gündeme gelmiştir. Böylece, bankaların kredi limitleri ve karşılık ayırma sınırları rahatlatılmış ve piyasada ihtiyaç duyulan teminat mektupları düzenleyicisi olarak, bankalara ilaveten sigorta şirketleri eklenmiştir.
Kefalet Sigortası, Teminat Mektupları, Banka Kredi Limiti, Kredi Garanti Kuruluşu, Üçüncü Şahsın Fiilini Taahhüt, Rücu.
Indemnity insurance which entered in the Turkish Law with the General Conditions for Indemnity Insurance went into effect on the 1st of February 2014 with a legal arrangement made by the Under-Secretariat of Treasury. In line with this arrangement, letters of guarantee prepared by the insurance company came to the fore as an alternative or an appendix to the letters of guarantee prepared by the banks previously. So that the credit lines and reserve limits are relieved and insurance companies are added besides the banks as institutions authorized to issue guarantee letters which are required in the market.
Indemnity Insurance, Letter of Guarantee, Bank Credit Line, Credit Guarantee Institution, Commitment of a Third Person’s Act, Revocation.
Sigortanın Konusu
1 Şubat 2014 tarihinde yürürlüğe giren Kefalet Sigortası Genel Şartları adlı düzenlemenin A.1 maddesindeki tanımlamaya göre; “Bu sigorta sözleşmesi ile sigortacı, borçlunun poliçede tanımlanan borç yükümlülüğünü yerine getirememesi rizikosuna karşı, bu genel şartlarda ve poliçe özel şartlarında belirtilen hüküm ve şartlar çerçevesinde, borçluya kefil olarak poliçede belirtilen lehdara teminat sağlar. Sigortacı bu sigorta sözleşmesi çerçevesinde üstlendiği yükümlülük uyarınca ilgili lehdar veya lehdarlara ödeme yapar.
Sigortacı, lehdara karşı borçluya doğrudan kefalet yoluyla kendisi kefil olabileceği gibi, dolaylı kefalet yoluyla banka, kredi garanti kuruluşları veya diğer finans kuruluşlarının borçlunun yükümlülüğü için lehdara karşı kefil olmalarına bağlı olarak teminat sağlayabilir.
Bu sigorta anlamında “kefalet”, borçlunun borçlarına kefil olunmasını veya bu borçlarla ilgili sair taahhütler altına girilmesini ifade eder.”
Kefalet senetleri şarta bağlı düzenlenebileceği gibi, ilk talepte ödemeli olarak da düzenlenebilir.
Teminat Türleri ve Tanımlar
“Aşağıdakilerle sınırlı olmamak üzere, bu sigorta kapsamında sunulan teminatların tanımları aşağıdaki gibidir.
Avans Ödeme Teminatı: Bir ihale, proje ya da mal ve hizmet ticareti kapsamında avans ödeme alan tarafın, lehdara karşı yükümlülüklerini yerine getirememesi ve avansın geri ödenmemesi riskine karşı teminat sağlar.
İmalat/Bakım/Onarım Teminatı: İnşaat, mühendislik ya da makine üretimi gibi iş performansının iş teslimini takiben belli bir süre sonra işçilik kusuru sonucu ortaya çıkan zararlara karşı teminat sağlar.
Emniyeti Suistimal Teminatı: Kefalet senedinde ismi belirtilen çalışanların, hile, dolandırıcılık, zimmete para geçirme gibi eylemleri nedeniyle, işverenin zarar görmesine karşı teminat sağlar.
Gümrük ve Mahkeme Teminatı: Vergi daireleri, gümrük idareleri ve mahkemelerin lehdar olarak yer aldığı, bir dava açılabilmesi, gümrükten malın çekilmesi veya gümrükleme işlemlerinden doğan hata nedeniyle doğabilecek kamu alacağının karşılanması için sigorta ettirenden talep edilen kefalet teminatı türüdür.
İhaleye Katılım (Geçici Teminat) Teminatı: Sigorta ettirenin ihalenin tamamlanması öncesinde ihaleden ayrılması, ihaleyi kazanması halinde sözleşmeyi imzalamaktan vazgeçmesi, ihale kapsamında sunması gereken teminatları sunmaması riskine karşı teminat sağlayabilir.
Ödeme Teminatı: Tüm taşarın ve işçilere ödememe yapılmamasına karşı teminat sağlar.
Performans Teminatı: Proje sahibinin yükümlülüklerini sözleşmede belirlenen şartlara uygun şekilde yerine getirmemesi riskine karşı teminat sağlar. Böyle bir durumda sigortacı, yeni bir yüklenici ile anlaşıp, işin tamamlanmasını da sağlayabilir.
Sözleşme Teminatı: Borçlunun sözleşmeden kaynaklanan yükümlülükleri gereği gibi yerine getirmemesine karşı teminat sağlar.
Kamu İhaleleri Teminatı: Sigortalının 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve ilgili diğer mevzuata tabi ihalelerde teminatın gelir kaydedilmesine neden olabilecek risklere karşı, kayıtsız-şartsız, kesin, asli, sigortalının yükümlülüğünden bağımsız, ilk talepte ödeme kaydını içeren teminat türüdür. Bu teminat ekli klozlar dahilinde verilir.
Kamu Alacakları Teminatı: Sigortalının 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanuna istinaden, kamu alacağını ödememesine karşı kayıtsız-şartsız, kesin, asli, sigortalının yükümlülüğünden bağımsız, süresiz, ilk talepte ödeme kaydını içeren teminat türüdür.”
- Yukarıda sayılanlardan ibaret olan teminat türlerinin hukuki mahiyetlerinin, Kefalet Sigortası Genel Şartlarında, kefalet olduğu belirtiliyor ise de, bu beyana katılmak mümkün değildir. Bu konuyu bilahare tartışmak üzere, açıklamalarımıza devam edelim.
- İşlem pratikte şu şekilde işlemektedir. Sigorta ettiren, -biz bu deyimi pek uygun görmüyoruz- sigorta şirketine müracaatla, esaslı şartları önceden belirlenmiş Kefalet Sigortası Genel Şartları belgesini imzalıyor. Bilahare, ödeyeceği prim miktarı ile mütenasip bir ölçüde, teminat talep etmeye hak kazanıyor. Sigorta şirketi ise, prim ödendiğinde, Genel Şartlarda belirlenen, aslında ucu açık bırakılmış teminat türlerinden gerekenleri sigorta ettirenin talebi üzerine ilgililere tevdi ediyor.
