Muhatap Bankaya Çeki Ödeme Yasağı Talimatı Verilmesi
Halil Yılmaz
Çekte ödemenin mahkeme kararı dışında bir yolla durdurulması ancak “özel ihbar” yoluyla mümkündür. Bu yol TTK’nın 711. maddesinin 3 numaralı bendinde düzenlenmiştir. Yasadaki hüküm, keşideciye yargı yoluna başvurmaksızın, çek sözleşmesi imzaladığı banka ile arasındaki ilişkiden dolayı mağdur olmaması için bir nevi geçici hukuksal koruma sağlamaktadır. Ödemeden men etme yetkisi yalnızca keşideciye tanınmıştır. İstem çek hesabının bulunduğu muhatap bankaya yapılır. Muhatabın ödemeden men edilmesi, bundan zarar gören çek hamillerinin yasalarla tanınan haklarını kullanmalarına engel oluşturmaz. Ödemeden men istemine ilişkin irade bildiriminin geçerliliği, hiçbir şekil koşuluna bağlı kılınmamıştır. Ödemeden men talimatı çekin ibraz süresi içinde verilmelidir. Ödeme yasağına rağmen çeki ödeyen banka keşideciye karşı sorumludur. Ödemenin durdurulması yetkisinin kötüye kullanılması durumunda çek hamili, Cumhuriyet savcılığına karşılıksız çek keşide etmekten dolayı şikayette bulunabileceği gibi, hukuksal olarak da zararlarını talep edebilir.
Çek, Muhatap Banka, Koruma, Tedbir, İbraz, Hamil, Keşideci, Rıza Dışı Elden Çıkma, Ödemeyi Durdurma, Çekin Arkasını Yazma.
1- Giriş
Ülkemizde “çek” uygulamasından kaynaklanan sorunlar giderek artmaktadır. Bu bağlamda, çek belgesi, elinden rızası dışında çıkan keşideciler mahkemelere çekin iptali istemiyle sık sık başvurmakta; mahkemelerce bankaya verilecek ödemeden men talimatı ile ödemenin durdurulma olanağının bulunduğu gerekçe gösterilerek, bu istem reddedilmektedir. Ödemenin mahkeme kararı dışında bir yolla durdurulması ancak “özel ihbar” yoluyla mümkündür. Bu yol TTK’nın 711. maddesinin 3 numaralı bendinde, “…Keşideci çekin kendisinin veya üçüncü bir kimsenin elinden rızası olmaksızın çıkmış olduğu iddiasında ise muhatabı çeki ödemekten menedebilir” şeklinde düzenlenmiştir. Elinden rızası olmaksızın çıkan çek nedeniyle bu duruma çare olarak getirilen keşidecinin ödemeden men etme yetkisinin nasıl kullanacağının bilinmesinde yarar görülmüştür.
2- Konunun Yasada Düzenleniş Şekli
Muhatap bankanın çek bedelini ödemekten men edilmesine ilişkin yasal kural 6762 sayılı TTK’nın 711. maddesinde düzenlenmiştir. Yasanın “Çekten cayma” başlığını taşıyan ilgili maddesindeki düzenleme;
“Çekten cayma, ancak ibraz müddeti geçtikten sonra hüküm ifade eder.
